Όλα τα άρθρα του/της Βασιλική Παπαϊωάννου

Η λειτουργία του πολιτεύματος – Οι λειτουργίες

Ως το 462 π.Χ., όταν έπεσε ο Κίμων και ανέβηκε στην εξουσία ο Περικλής, το πολίτευμα λειτουργούσε όπως στα χρόνια του Κλεισθένη το 500 π.Χ. (10 φυλές, Βουλή των 500, 10 στρατηγοί, Εκκλησία του Δήμου κλπ.) Λίγο πριν τον Περικλή, ο αρχηγός του δημοκρατικού κόμματος, ο Εφιάλτης έκανε κάποιες αλλαγές στο πολίτευμα καθιστώντας το πιο δημοκρατικό.
ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΗ
Το πιο σημαντικό σώμα ήταν η Εκκλησία του Δήμου. Όλοι οι ελεύθεροι Αθηναίοι πολίτες από 20 χρονών και πάνω ήταν μέλη της. Ο καθένας μπορούσε να μιλήσει σε αυτή τη συνέλευση, που αποφάσιζε για όλα τα σημαντικά θέματα της πόλης.
Η Βουλή των Πεντακοσίων είχε μέλη με θητεία ενός έτους, που εκλέγονταν από την Εκκλησία του Δήμου. Προετοίμαζε τα κείμενα των νόμων (προβούλευμα), τους οποίους ψήφιζε ή απέρριπτε η Εκκλησία του Δήμου.
Οι Δέκα Στρατηγοί ήταν οι ανώτατοι άρχοντες. Φρόντιζαν για την εσωτερική ασφάλεια της πόλης, την εξωτερική πολιτική και τη διοίκηση του στρατού και του στόλου.
Η Ηλιαία ήταν το πιο σημαντικό δικαστήριο με 6.000 δικαστές που είχαν θητεία ενός έτους και εκλέγονταν από την Εκκλησία του Δήμου. Η Ηλιαία χωριζόταν σε 10 τμήματα και το κάθε τμήμα είχε διαφορετικές αρμοδιότητες αντιπροσωπεύοντας την καθεμιά από τις 10 φυλές.
Οι Εννέα Άρχοντες ήταν καθαρά διακοσμητικό αξίωμα μετά από κλήρωση που γινόταν.
Ο Άρειος Πάγος, που παλαιότερα ήταν το πιο σημαντικό δικαστήριο, πλέον έχασε πολλές από τις αρμοδιότητές του, δικάζοντας μόνο υποθέσεις εμπρησμών και φόνων εκ προμελέτης.

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
Προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα η Αθήνα για τα πολλά έξοδα που είχε (στόλος, γιορτές, θέατρο, πρεσβείες κλπ.), βρήκε ένα πανέξυπνο κόλπο. Ανάγκαζε τους πλούσιους να πληρώνουν τα έξοδα, προσφέροντάς τους προβολή και δόξα. Έτσι και η πόλη έβρισκε χρήματα και οι πλούσιοι δεν γκρίνιαζαν, αφού έκαναν τη φιγούρα τους (η πόλη τους έδινε την δυνατότητα να στήσουν αναμνηστικό μνημείο τους σε περίπτωση νίκη της ομάδας τους σε αθλητικούς ή θεατρικούς αγώνες). Αυτό το κόλπο ονομάστηκε λειτουργία.

Υπήρχαν οι πιο κάτω λειτουργίες :
Τριηραρχία = αναλάμβαναν τα έξοδα για τη συντήρηση ενός πλοίου
Χορηγία = αναλάμβαναν τα έξοδα για το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης.
Γυμνασιαρχία = αναλάμβαναν τα έξοδα για το φαγητό και τις προπονήσεις αθλητών.
Εστίαση = αναλάμβαναν τα έξοδα για το δημόσιο γεύμα προς τα μέλη της φυλής τους σε περίοδο γιορτών ή αγώνων.

Πηγή:http://skapanefs.blogspot.gr/2012/01/blog-post_15.html

Η λειτουργία του πολιτεύματος – Οι λειτουργίες

ζ στ. 139-259

Φύλλα εργασίας στην Οδύσσεια

 

 

Πρώτη ομάδα Ψυχολόγων: Αναλαμβάνουν να σκιαγραφήσουν το ήθος της Ναυσικάς με βάση στοιχεία του κειμένου, παρακολουθώντας τη στάση της απέναντι στον Οδυσσέα και στις ακόλουθές της.

Δεύτερη ομάδα Ψυχολόγων: Αναλαμβάνουν να σκιαγραφήσουν το ήθος του Οδυσσέα με βάση στοιχεία του κειμένου, επισημαίνοντας τα προβλήματά του, όπως αυτά αναφύονται μέσα από τους μονολόγους του και τον διάλογό του με τη Ναυσικά

Απάντηση από Αναστασία Χόρεβα

Ψυχολόγοι

 

Ομάδα Καλλιτεχνών: Αναζητούν στο διαδίκτυο εικόνες για τον Οδυσσέα και τη Ναυσικά στο νησί των Φαιάκων. Συγκρίνουν την εικόνα 6 της σελίδας 75 του σχολικού εγχειριδίου με τους στ. 160-174 (δίνοντας έμφαση στους στ. 171-174), επισημαίνοντας βασικές μετατοπίσεις της εικόνας από το ομηρικό κείμενο. Στη συνέχεια, προσπαθούν να εξηγήσουν τις διαφορές ανάμεσα στο κείμενο και την εικόνα.

Πρώτη ομάδα Φιλολόγων: Αναλαμβάνουν αρχικά να εντοπίσουν τις δύο διεξοδικές παρομοιώσεις της ενότητας (στ. 163-169 η πρώτη και στ. 196-206), στη συνέχεια να τις αναλύσουν (αναφορικό μέρος, δεικτικό μέρος, όροι που παρομοιάζονται, το κοινό τους σημείο, χώρος από τον οποίο αντλείται το υλικό για την παρομοίωση) και κατόπιν να προσδιορίσουν τη λειτουργία τους.

Δεύτερη ομάδα Φιλολόγων: Αναλαμβάνουν αρχικά να προσδιορίσουν τη σημασία του όρου «δομή» σε ένα λογοτεχνικό έργο και στη συνέχεια να δείξουν με ποιον τρόπο είναι οργανωμένος ο λόγος του Οδυσσέα προς τη Ναυσικά (στ. 185-224) και αν η συγκεκριμένη οργάνωση του λόγου εξυπηρετεί τον σκοπό του Οδυσσέα, που είναι να βρει προστασία και φροντίδα.

Απάντηση:

ΙΚΕΤΕΥΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑ

1) Ικετευτική προσφώνηση (στιχ 185)

2) Προσπάθεια να κερδίσει την εύνοια της Ναυσικάς με εκτενές εγκώμιο στην ομορφιά και στη χάρη της και με

μακαρισμούς στους γονείς τα αδέρφια και τον μέλλοντα σύζυγο της (στιχ 186-206)

3) Σύντομη αναδρομή στα πάθη και στις περιπέτειες του παρελθόντος (στιχ 207-210)

4) Αναφορά στην πρόσφατη περιπέτεια του ναυαγίου (στιχ 211-214)

5) Παράκληση και υποβολή αιτήματος ικεσίας (στιχ 215-220)

6) Ευχές (στιχ 221-227)

Ο μαθητής του Α6

Ιάσονας Σκούρας

Ομάδα Κοινωνιολόγων: Αναλαμβάνουν να αντλήσουν από την περιληπτική αναδιήγηση της ζ ραψωδίας και από το κείμενο της  ενότητας 11 πληροφορίες για τη θέση της γυναίκας στην ομηρική εποχή, να τις καταγράψουν και στη συνέχεια να συγκρίνουν τη θέση αυτή με τη θέση της γυναίκας στη σημερινή εποχή εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφορές.

Ομάδα Λογοτεχνών: Αναλαμβάνουν να βρουν στο διαδίκτυο και να διαβάσουν τους στ. 7-21 από το ποίημα του Τάκη Σινόπουλου «Ο Οδυσσέας στο ποτάμι». Στη συνέχεια, συγκρίνουν το απόσπασμα από το ποίημα του Σινόπουλου με το ομηρικό κείμενο, προσπαθώντας να αναγνωρίσουν στο δεύτερο την πηγή έμπνευσης για το πρώτο και να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στα δύο κείμενα.

Απάντηση

Ομάδα Λογοτεχνών Είναι φανερό πως ο Σινόπουλος εμπνέεται από την ομηρική σκηνή της συνάντησης Οδυσσέα- Ναυσικάς στο ποτάμι αλλάζοντας όμως τους χαρακτήρες. Ομοιότητες: α. Στο ποίημα του Σινόπουλου ο κοιμισμένος ποταμός ξυπνάει από το χτύπημα των χεριών ενός κοριτσιού σαν τον Οδυσσέα που ξυπνά από τα ουρλιαχτά των κοριτσιών. β. Στο ποίημα του Σινόπουλου σκορπίζουν τρομαγμένες οι Νύμφες όπως σκορπίζουν τρομαγμένες και οι νεαρές κοπέλες που συνοδεύουν τη Ναυσικά. γ. Το κορίτσι στο ποίημα του Σινόπουλου μένει άφοβο όπως και η Ναυσικά στην Οδύσσεια. δ. Και τα δυο κορίτσια παρομοιάζονται μα φυτά. Η μια με δέντρο δροσερό και η άλλη με βλαστάρι φοινικιάς. Διαφορές: α. Στην Οδύσσεια ο Οδυσσέας ξυπνά από τα κορίτσια που συνοδεύουν την Ναυσικά ενώ στο ποίημα του Σινόπουλου από τα παλαμάκια που χτυπάει το νεαρό κορίτσι. β. Το κορίτσι στο ποίημα του Σινόπουλου παρομοιάζετε δροσερό δέντρο από τον ποιητή ενώ στην Οδύσσεια η Ναυσικά παρομοιάζετε με βλαστάρι φοινικιάς από τον Οδυσσέα. γ. Στο ποίημα του Σινόπουλου το κορίτσι σκύβει κι αγγίζει τον ποταμό ενώ στην Οδύσσεια η Ναυσικά δεν αγγίζει καθόλου τον Οδυσσέα.

Από τους μαθητές: Χόρεβα Αναστασία Σκούρας Ιάσονας Σαλούστρος- Σφανδός Βαγγέλης

Ομάδα Θεολόγων: Αναλαμβάνουν να εντοπίσουν στην περιληπτική αναδιήγηση της ζ ραψωδίας και στο κείμενο της  ενότητας 11 θεϊκές επεμβάσεις και στη συνέχεια να εξηγήσουν με ποιον τρόπο αυτές συντελούν στην εξέλιξη του μύθου στη ζ ραψωδία.

Attachments

ραψ.ζ, στ. 139-259

Οδύσσεια

Η 10η ενότητα θα γίνει περιληπτικά

ΡΑΨΩΔΙΑ ζ 1-139 ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στη Σχερία, την ώρα που ο Οδυσσέας κοιμάται, η Αθηνά εμφανίζεται στο όνειρο της Ναυσικάς με την όψη μιας φίλης της και την παρακινεί να πάνε στο ποτάμι να πλύνουν τα ρούχα, αφού έφτασε πια σε ηλικία γάμου. Το πρωί η Ναυσικά ενημερώνει τους γονείς της, παίρνει τα απαραίτητα και ξεκινά με τις άλλες κοπέλες για το ποτάμι. Εκεί πλένουν τα ρούχα, κάνουν το λουτρό τους, τρώνε κι αρχίζουν τα παιχνίδια.

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Odysseia/Didaskontas-Odysseia11.htm

Ερμηνευτικές επισημάνσεις

 

1. Γενικά σχόλια, σχετικά με τη «Φαιακίδα» και την περιληπτική αναδιήγηση της ραψωδίας ζ:

• η «Φαιακίδα» αποτελεί την τελευταία περιπέτεια του Οδυσσέα, πριν από την Ιθάκη·

• το όνειρο της Ναυσικάς αλλάζει άρδην το σκηνικό: από τον ταλαιπωρημένο ναυαγό περνούμε στο παλάτι της Σχερίας και στο ήμερο φυσικό περιβάλλον με τις χαριτωμένες σκηνές των κοριτσιών·

• το παιχνίδι με το τόπι το ελέγχει η Αθηνά με σκοπό να βγει από τον λήθαργο ο ήρωας, να συναντήσει τη βασιλοπούλα και να οδηγηθεί στα ανάκτορα των Φαιάκων·

• η Ναυσικά ομολογεί στις ακόλουθές της την ερωτική της έλξη από τον εξωραϊσμένο ξένο, στον οποίο παρουσιάζει με καμάρι τη χώρα της, τον πληροφορεί για τα ναυτικά ενδιαφέροντα των Φαιάκων -και για την αποστροφή τους στον πόλεμο-, δείχνει όμως και ευαισθησία στα κουτσομπολιά τους· τον συμβουλεύει, τέλος, να ικετεύσει τη μητέρα της για τον νόστο του, υποδηλώνοντας έτσι το κύρος της βασίλισσας.

 

2. Εκτός από τα θεϊκά συμβούλια, όπου προγραμματίζεται μακροπρόθεσμα η δράση, και άλλες θεϊκές επεμβάσεις προωθούν τον μύθο, ιδιαίτερα όταν η αφήγηση χρειάζεται να προχωρήσει σε νέα επεισόδια (π.χ., ο ρόλος της Αθηνάς εδώ με το όνειρο της Ναυσικάς και την αστοχία της μπάλας.

3. H κυρίαρχη εικόνα του κειμένου (163-75/<130-40>) αντιπαραθέτει την ψύχραιμη βασιλοπούλα τόσο προς τις τρομαγμένες υπηρέτριες, όσο και προς τον σπεύδοντα «φριχτό» ναυαγό· ανιχνεύονται και τα άλλα αντιθετικά στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα:

• Ο Οδυσσέας, με ένα κλαδί μόνο να κρύβει τη γύμνια του και εξαθλιωμένος από την πρόσφατη ταλαιπωρία, προχωρεί προς τα κορίτσια σαν λιοντάρι πεινασμένο και δαρμένο από τον άνεμο και τη βροχή, όψη που δικαιολογεί τον τρόμο των υπηρετριών.

• Φρεσκολουσμένη η Ναυσικά, πανέμορφη σαν την Άρτεμη και σαν τον βλαστό της φοινικιάς, που η ομορφιά του θάμπωσε κάποτε τον Οδυσσέα στη Δήλο, αντιμετωπίζει με θάρρος τον ναυαγό, όπως δείχνει η στάση της, πέρα από την επέμβαση της Αθηνάς.

• Οι αντιθέσεις αυτές χωνεύουν τελικά στην αμοιβαία τους σύνεση, ευγένεια και γενναιοδωρία, όπως θα δείξει η συνομιλία τους. Αυτά τα κοινά σημεία θα τους οδηγήσουν στην αμοιβαία κατανόηση και έλξη.

4. Τα νέα προβλήματα του Οδυσσέα -και η λύση τους- προβάλλουν πάλι μέσα από μονολόγους:

Στον πρώτο άμεσο μονόλογο, αμέσως μετά το ξύπνημα, προβληματίζεται ο ήρωας για τη χώρα στην οποία έφτασε και για τους ανθρώπους της και αποφασίζει να πάει «να δει τι τρέχει» (150-9/<119-26>).

Αντικρίζοντας τις τρομαγμένες υπηρέτριες και την ψύχραιμη βασιλοπούλα, με τον αφηγημένο τώρα μονόλογο, ο ήρωας διχογνωμεί: να απευθυνθεί στην κόρη με την εθιμοτυπία του ικέτη ή να της μιλήσει από μακριά, για να βρει λύση στο διπλό πρόβλημά του: «την πόλη να του δείξει και να του δώσει ρούχα»;

Επιλέγει, για ν’ αποφύγει παρεξήγηση, μια λύση συμβιβαστική: να της μιλήσει γονατιστός αλλά από μακριά ρίχνοντας το βάρος στον μειλίχιον και κερδαλέον μύθον (177-84/<141-8>), το μόνο όπλο που έχει ο Οδυσσέας στην κατάσταση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή.

5. Ο μειλίχιος και κερδαλέος λόγος του Οδυσσέα προσφέρεται για ανίχνευση της δομής του. Με τον όρο δομή, ας πούμε, εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο είναι κατασκευασμένο/δομημένο κάτι (πρβλ. δομικά υλικά). Δομή, ειδικότερα, ενός λογοτεχνικού έργου ή ενός μέρους του είναι ο τρόπος με τον οποίο διαρθρώνονται τα μέρη που το αποτελούν, ώστε να επιτευχθεί ένα επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Ο Οδυσσέας, π.χ., απευθυνόμενος στη Ναυσικά επιδιώκει να βρει προστασία και φροντίδα. Ανιχνεύεται λοιπόν στον λόγο του ο τρόπος που το επιχειρεί και το αποτέλεσμα που φέρνει:

• προτάσσει ικετευτική προσφώνηση (185/<149>)·

• απευθύνει εκτενές εγκώμιο στην κόρη, που εκθειάζει την ομορφιά της και μακαρίζει τους γονείς, τους αδελφούς της και προπαντός τον άντρα που θα την παντρευτεί (186-206/<150-69>), αγγίζοντας έτσι τις ενδόμυχες σκέψεις της (με τους επαίνους αυτούς την κερδίζει)·

H ομορφιά της Ναυσικάς προσδιορίζεται με τα επίθετα εύωϊτις/<<πεντάμορφη» (177/<142>) και λευκώλενος/«τα χέρια της λευκά» (228/<186>) και με τις παρομοιώσεις των στίχων <102-9>, 186-8/<150-2> και 196-206/<160-9>. H παρομοίωση όμως της κόρης με το βλαστάρι της ιερής φοινικιάς της Δήλου αποτελεί μοναδική εξαίρεση στα ομηρικά έπη για τη σύνδεσή του με προσωπικό βίωμα. H Ναυσικά δηλαδή δεν παρομοιάζεται με ένα οποιοδήποτε βλαστάρι φοινικιάς, αλλά με το βλαστάρι που είδε ο Οδυσσέας και θαύμαζε ώρα πολλή πλάι στον βωμό του Απόλλωνα στη Δήλο, όταν είχε περάσει από κει πηγαίνοντας για την Τροία, και που θυμάται ακόμη τη χάρη του σαν κάτι ανεπανάληπτο. Ο θαυμασμός αυτός πρέπει να απηχεί βίωμα του ίδιου του ποιητή, το αποδίδει όμως στον ήρωά του. Αν η υπόθεση αυτή ευσταθεί, δεν μπορούμε να μη θαυμάσουμε την ευαισθησία του ποιητή, που στέκει μπροστά σ’ έναν νεόβλαστο κορμό φοινικιάς και τον καμαρώνει. Ας σημειωθεί ότι «μέσα σε ολόκληρη την αρχαία ποίηση κανένας άλλος ήρωας δεν παρουσιάζεται να υψώνει ωραιότερο ύμνο στην ομορφιά, […] είτε στο βλαστάρι της φοινικιάς τη βρήκε είτε στη μορφή μιας κόρης» Παρ’ όλα αυτά ο ποιητής «μας αφήνει να πλάσουμε ελεύθερα την εικόνα της Ναυσικάς», αφού δεν αναφέρεται σε τίποτε συγκεκριμένο πέρα από τη λευκότητα των χεριών της.

• παρεμβάλλει τεχνηέντως κάτι από την ιστορία και τα πάθη του (200-1/<164-5>), αφήνοντας να εννοηθεί ότι είναι πρόσωπο σημαντικό και βασανισμένο·

• εκθέτει και κάτι από την πρόσφατη ταλαιπωρία του αλλά και από τον φόβο του ότι μπορεί κι εδώ να δοκιμάσει νέες συμφορές (207-14/<169-74>), προκαλώντας έτσι τον οίκτο και τη συμπάθεια της βασιλοπούλας και αναθέτοντάς της ρόλο σωτήρα του·

• τώρα την παρακαλεί, και ως τη μόνη από την οποία περιμένει βοήθεια, υποβάλλοντας το μικρό αίτημά του: «σου ζητώ την πόλη να μου δείξεις / κι ένα κουρέλι να σκεπαστώ» (215-20/<175-9>)·

• και, προεξοφλώντας την ανταπόκρισή της, καταλήγει με ευχές, μία γενική (221/<180>) και μία συγκεκριμένη τριπλή (222/<181>), που συστοιχεί προς τις επιθυμίες της έφηβης κόρης·

• ενισχύει, τέλος, τη δεύτερη ευχή δικαιολογώντας τη σπουδαιότητά της με μια γνώμη διαχρονική (223-4/ <182-4>), που δείχνει την αντίληψη του ομηρικού ανθρώπου για την ιδανική οικογένεια.

 

H δομή του λόγου του Οδυσσέα σχηματοποιημένη:

α. ικεσία και εγκώμιο της κόρης, συνδυασμένο με διακριτική προβολή του δικού του προσώπου·

β. αναφορά στην τελευταία του ταλαιπωρία και στους τωρινούς φόβους του·

γ. υποβολή ενός μικρού αιτήματος που συνοδεύεται από μεγάλες και προσεγμένες ευχές.

— Οι επιμέρους ενότητες, η σειρά και η έκταση που δίνεται στην καθεμιά, καθώς και ο τρόπος σύνδεσης και συνοχής τους, έχουν σοφά υπολογιστεί και συνθέτουν/δομούν έναν αριστουργηματικό ικετευτικό λόγο που δεν αφήνει περιθώρια αποτυχίας. Είναι λοιπόν μειλίχιος και κερδαλέος ο λόγος του Οδυσσέα.

 

6. H θαρραλέα στάση της Ναυσικάς απέναντι στον ναυαγό (173-5/<139-40>) υποδηλώνει την αριστοκρατική αγωγή της· η κόρη, εξάλλου, αποδεικνύεται επαρκής και αισθαντική ακροάτρια του άψογου λόγου του ικέτη της, όπως προκύπτει από την απάντησή της (229-41/<187-197>):

• συνοψίζει την εντύπωση που της προκάλεσε ο λόγος του σε δύο χαρακτηρισμούς: «ασήμαντος δεν φαίνεσαι μήτε κι η φρόνηση σου λείπει», ανταποδίδοντας έτσι τον έπαινο (σε άλλο, βέβαια, επίπεδο)·

• τον παρηγορεί ανάγοντας στον Δία τη μοίρα του καθενός, και πρέπει να υπομείνει τη δική του·

• ικανοποιεί και με το παραπάνω τα μικρά του αιτήματα·

• και του δίνει πρόσθετες πληροφορίες για το όνομα των κατοίκων του τόπου, για τη δική της ταυτότητα, για το όνομα και το αξίωμα του πατέρα της.

 

— H απάντηση της Ναυσικάς στον ικέτη της συνιστά έναν λόγο καίριο και αντίστοιχο προς τον δικό του (έπαινος – παρηγορία – εξασφάλιση – πληροφορίες)· εμμέσως του λύνει και την αρχική απορία του, αφού βεβαιώνεται ότι οι Φαίακες δεν είναι αλαζόνες ούτε άγριοι κι άδικοι· είναι φιλόξενοι και σέβονται τους θεούς.

 

7. Από τον λόγο της προς τις υπηρέτριες (243-59/<199-210>) επισημαίνονται:

• η φιλική επίπληξη, σε συνδυασμό με την υπερηφάνειά της ως Φαιακοπούλας, την εμπιστοσύνη της στους θεούς και έναν αόριστο τοπικό προσδιορισμό της χώρας, που δεν επιτρέπει ταύτιση με την Κέρκυρα·

• η ελεητική διάθεση προς τον ικέτη, που τον θεωρεί διόσταλτο και ολιγαρκή (δόσις δ’ όλίγη τε φίλη τε)

• και η εντολή της για προσφορά πρόχειρης φιλοξενίας στον ξένο, εκ των ενόντων.

 

— Μετά την υπογράμμιση της εξωτερικής ομορφιάς της Ναυσικάς από τον Οδυσσέα, οι δικοί της λόγοι αποκαλύπτουν «το μέσα πλούτος»: τη χάρη και την ευγένεια, τη σύνεση και τη γνώση, τη φιλόξενη διάθεση και την ευσέβεια. Αποδεικνύεται έτσι η Ναυσικά μία από τις πληρέστερες μορφές της Οδύσσειας.

— Από τη συνάντηση Οδυσσέα-Ναυσικάς κερδίζουν και οι δύο: «Εκείνη τού προσφέρει τη σωτηρία, την επανένταξη στον κόσμο των πολιτισμένων ανθρώπων, ενώ εκείνος τής προσφέρει την ενηλικίωση, την ένταξη στον κόσμο των ενηλίκων.»

 

8. Το θέμα του ικέτη έχει ήδη τεθεί με το 5ο σχόλιο της 10ης Ενότητας. Λίγα συμπληρωματικά για την εθιμοτυπία και τον θεσμό της ικεσίας:

• Με την αυτοταπεινωτική στάση του ο ικέτης αποδεχόταν την κατωτερότητά του απέναντι στον ικετευόμενο και έδειχνε ότι δεν αποτελεί απειλή.

• Η ικεσία, όπως και η ξενία, εξυπηρετούσαν κοινωνικές ανάγκες, η δε σύνδεσή τους με τη θρησκεία τις καθιέρωσε. Ο Δίας δηλαδή, ως πατέρας των (θεών και των) ανθρώπων προστάτευε όλους εκείνους που είχαν ανάγκη (τους ξένους, τους ικέτες – στον στίχο 254/<208> γίνεται λόγος και για τους φτωχούς).

Πρόσθετη ανάλυση

ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. “Ο Οδυσσέας ξυπνά κι αναρωτιέται” (139-169)
2. “Οι κόρες τρόμαξαν εκτός από τη Ναυσικά” (170-183)
3. “Ο Οδυσσέας ικετεύει τη Ναυσικά” (184-224)
4. “Η Ναυσικά ανταποκρίνεται στα αιτήματα του Οδυσσέα” (228-259)
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ
1. Αφήγηση (του ξυπνήματος του Οδυσσέα) : 139-148
2. Μονόλογος (του Οδυσσέα) : 148-159 και 176-183
3. Περιγραφή (Ναυσικάς και Οδυσσέα) : 160-175
4. Διάλογος (Ναυσικάς και Οδυσσέα) : 184-241
5. Λόγος (Ναυσικάς προς τις υπηρέτριες) : 242-259

ΠΡΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
1. Η προαναγγελία της συνάντησης Ναυσικάς και Οδυσσέα και της σωτηρίας του ήρωα από τους Φαίακες (142-144)
2. Η προικονομία των δυσκολιών που θα αντιμετωπίσει ο Οδυσσέας στην Ιθάκη (στίχος 213)


ΔΟΜΗ ΙΚΕΤΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ
1. Ικετευτική προσφώνηση (185)
2. Προσπάθεια να κερδίσει την εύνοια της Ναυσικάς με εκτενές εγκώμιο στην ομορφιά και στη χάρη της  και μακαρισμούς στους γονείς, τα αδέρφια και τον μέλλοντα σύζυγό της (186-206).
3. Σύντομη αναδρομή στα πάθη και τις περιπέτειες του παρελθόντος (207-210)
4. Αναφορά στην πρόσφατη περιπέτεια του ναυαγίου (211-214)
5. Παράκληση και υποβολή αιτήματος ικεσίας (215-220).
6. Ευχές (221-227)

ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ
1. Αρχικά αναρωτιέται σε ποιον τόπο βρίσκεται και τι ανθρώπους θα συναντήσει. Γρήγορα όμως ανακτά το θάρρος και την ψυχραιμία του και αποφασίζει να βγει από την κρυψώνα του. (150-159)
2. Στη συνέχεια προβληματίζεται για το ποια στάση πρέπει να κρατήσει απέναντι στη Ναυσικά. Να την πλησιάσει και να της ακουμπίσει το γόνατο για να την ικετεύσει ή να μείνει σε απόσταση και να γονατίσει, ζητώντας βοήθεια. Τελικά αποφασίζει να κάνει το δεύτερο, δείχνοντας σεβασμό στη νεαρή κοπέλα.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η Αθηνά παίζει σημαντικό ρόλο στο απόσπασμα, παρά το γεγονός ότι δεν εμφανίζεται. Σχεδιάζει τη συνάντηση Οδυσσέα-Ναυσικάς, μεθοδεύοντας την άστοχη μπαλιά της κοπέλας (142-148). Ταύτοχρονα, δίνει θάρρος στη Ναυσικά, ώστε να σταθεί ψύχραιμη μπροστά στην παρουσία του γυμνού και άγριου στην όψη άνδρα (173-175).

Η ΙΚΕΣΙΑ
Είναι ένας πολύ σημαντικός θεσμός της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας. Ο ικέτης συνήθιζε να γονατίζει μπροστά στον ικετευόμενο και να αγκαλιάζει με το ένα του χέρι τα γόνατά του, ενώ με το άλλο άγγιζε το πιγούνι ή το γένι του. Με τη στάση αυτή αυτοταπεινωνόταν και ζητούσε ελεημοσύνη. Ο ικέτης θεωρούνταν πρόσωπο σεβαστό και προστατευόταν από τον Δία.

Η ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ
Η  Ναυσικά ακολουθώντας το εθιμοτυπικό της φιλοξενίας, καλωσορίζει τον Οδυσσέα στη Σχερία (235) και υπόσχεται να του δώσει ό,τι χρειαστεί (236). Επίσης, προστάζει τις υπηρέτριες να προσφέρουν στον ξένο γεύμα και λουτρό (257-259).

ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ
Α) στίχοι 163-169 
Αναφορικό μέρος : 163-167 (το αγέρωχο λιοντάρι)
Δεικτικό μέρος : 168-169 (άγριος και περήφανος Οδυσσέας)
Κοινός όρος : το λιοντάρι και ο Οδυσσέας είναι άγριοι στην όψη και προκαλούν τρόμο.

Β) στίχοι 198-206
Αναφορικό μέρος : 198-204 (το πανέμορφο βλαστάρι της φοινικιάς στη Δήλο)
Δεικτικό μέρος : 205-206 (η ομορφιά της Ναυσικάς)
Κοινός όρος : η ομορφιά που προκαλεί τον θαυμασμό του ανθρώπου

ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Τα μάτια λάμποντας, η θεά Αθηνά (142) : τυπική έκφραση
ο θείος Οδυσσέας (148, 160) : τυπικό επίθετο
Αλίμονό μου… τα θεία (150-152) : τυπική έκφραση
κόρες καλλιπλόκαμες (168, 242) : τυπικό επίθετο
στους θεούς που κατέχουν τον πλατύ ουρανό (186) : τυπική έκφραση
μεγάλου Δία (187) : τυπικό επίθετο
μπλάβο πέλαγος (208) : τυπικό επίθετο
Τότε κι η Ναυσικά … του ανταποκρίθηκε (228) : τυπική έκφραση
ο ολύμπιος Δίας (230) : τυπικό επίθετο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Ναυσικά : Είναι πολύ ψύχραιμη. Ξεχωρίζει για την ομορφιά, τη χάρη, την ευγένεια, την ευσέβεια και τη σύνεση. Κολακεύεται από τον ικετευτικό λόγο του Οδυσσέα και απαντά με ευγένεια και καλοσύνη (185-197). Αντιμετωπίζει τον Οδυσσέα με συμπόνια και τρυφερότητα, προσφέροντάς του απλόχερα βοήθεια (229-241). Ο τρόπος με τον οποίο μιλάει στις υπηρέτριές της, φανερώνει άνθρωπο που ξέρει να επιβάλλεται και να πείθει (242-259)
2. Οδυσσέας : Στην αρχή μονολογεί τρομαγμένος, μπερδεμένος και προβληματισμένος (150-157). Γρήγορα περνάει από την απογοήτευση στη δράση και παίρνει την τύχη του στα χέρια του με αποφασιστικότητα και σθένος (158). Μιλά ευγενικά και έξυπνα στη Ναυσικά. Με διπλωματία και πειθώ γίνεται συμπαθής και συγκινεί (206-214).

Tο δημοκρατικό πολίτευμα σταθεροποιείται – Ο Περικλής και το δημοκρατικό πολίτευμα

 

  1. Δείτε το slide

https://www.slideshare.net/Kvarnalis75/2-11536773

2. Μελετήστε τα βασικά σημεία του μαθήματος

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΠΕΡΣΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

Υπήρχαν δύο κόμματα στην Αθήνα. Το δημοκρατικό και το αριστοκρατικό. Το πολίτευμα εξελίσσεται και γίνεται ακόμα πιο δημοκρατικό από όσο ήταν στην εποχή του Κλεισθένη.

ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ (ΕΦΙΑΛΤΗΣ, ΠΕΡΙΚΛΗΣ)

Το 462 π.Χ. εμφανίζεται στην πολιτική σκηνή της Αθήνας ο Περικλής. Βρίσκεται στο πλευρό του Εφιάλτη (αρχηγός του δημοκρατικού κόμματος). Ήταν η εποχή που το δημοκρατικό κόμμα κατάφερνε να εξοστρακίσει τον Κίμωνα, παίρνοντας την εξουσία.

Ένα από τα πρώτα μέτρα που πήρε ο Εφιάλτης ήταν να αφαιρέσει εξουσίες από τον Άρειο Πάγο (προπύργιο του συντηρητισμού). Λίγο αργότερα ο Εφιάλτης δολοφονήθηκε και ο Περικλής έγινε αρχηγός του δημοκρατικού κόμματος.

Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ

Πίστευε ότι οι πολίτες έπρεπε να είναι ίσοι απέναντι στο νόμο και να ζουν άνετα. Γι’ αυτό πήρε κάποια μέτρα :

  1. Έδωσε μισθό (οικονομική βοήθεια) στους πιο φτωχούς για να μπορούν να παρακολουθούν τις συνεδριάσεις της Εκκλησίας του Δήμου.
  2. Καθιέρωσε τα θεωρικά (χρήματα που έδινε η πολιτεία στους φτωχούς για να πηγαίνουν θέατρο).
  3. Άρχισε η ανοικοδόμηση μεγάλων δημόσιων έργων.

ΟΙ 2 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

1) Με τους Πέρσες : Η ειρήνη του Καλλία με την οποία οι Αθηναίοι γίνονται κυρίαρχοι στο Αιγαίο.

2) Με τους Σπαρτιάτες : Οι Τριακονταετείς Σπονδαί (446 π.Χ.)

Πηγή:http://skapanefs.blogspot.gr/2012/01/to.html

3. Δείτε το βίντεο

4. ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΕΙΤΑΙ-βυρωνας (2) Φύλλο εργασίας στη 2η σελίδα

5. πΕΡΙΚΛΗς (Τα χρήματα της Συμμαχίας και τα λαμπρά οικοδομήματα της Αθήνας): Διάλογος Περικλή και πολιτικού αντιπάλου

 

Απάντηση (της Πην Γ, Α1)

Πολιτικός αντίπαλος : Περικλή είναι αλαζονεία απέναντι στους συμμάχους μας να χρησιμοποιήσουμε τα χρήματα που πρόσφεραν στην συμμαχία για την κατασκευή μνημείων στην πόλη μας. Με αυτή την κίνηση ο λαός μας ντροπιάζεται και κακολογείται  επειδή μεταφέραμε   στην δική μας  πόλη από την Δήλο τα χρήματα των Ελλήνων , τη στιγμή που το καλύτερο επιχείρημα μας είναι ότι θα είναι πιο προστατευμένα από την απειλή των Περσών. Έτσι η Ελλάδα δίνει την εντύπωση ότι υφίσταται μια βάναυση προσβολή και απροκάλυπτη  τυραννία, καθώς βλέπει πως με τα χρήματα που προσφέρει για συνεισφέρει στον πόλεμο, εμείς τα χρησιμοποιούμε για να φτιάχνουμε ναούς, χρυσά αγάλματα και να τα διακοσμούμε με πολύτιμες πέτρες.

Περικλής: Δεν χρειάζεται να δίνουμε λογαριασμό στις συμμαχικές πόλεις για τα χρήματα, όταν εμείς πολεμάμε για να τους υπερασπιστούμε και κρατάμε μακριά τους βαρβάρους, την στιγμή που αυτοί δεν συνεισφέρουν ούτε στρατό, ούτε στόλο, ούτε ιππικό παρά μόνο χρήματα. Τα χρήματα δεν ανήκουν μόνο σε αυτούς που τα προσφέρουν αλλά και σε εμάς που τα παίρνουμε, εφόσον παρέχουμε τις υπηρεσίες για τις οποίες τα λάβαμε. Αφού η πόλη μας έχει ότι χρειάζεται για  να αντιμετωπίσει τους δικούς μας εχθρούς και των συμμάχων μας χρησιμοποιούμε αυτά τα χρήματα για έργα που θα αποτελέσουν πηγή αθάνατης δόξας όταν τελειώσουν. Όσο κατασκευάζονται θα προσφέρουν ευημερία στον τόπο μας. Θα προσφέρουν πολλές και διάφορες δουλείες , θα δημιουργηθούν ποικίλες ανάγκες με αποτέλεσμα να αναζωογονήσουν όλα τα επαγγέλματα στον τόπο μας και να κινητοποιηθούν όλες οι παραγωγικές δυνάμεις. Έτσι τα έργα μόνο καλό θα προσφέρουν εφόσον θα παρέχουν πολλές αμειβόμενες θέσεις εργασίας σε όλη την πόλη.

 

6. Επαναληπτικό φύλλο εργασίας (Προαιρετικό) 4. Η Αθηναϊκή Ηγεμονία (479-431π.Χ.)

 

Η συμμαχία της Δήλου – Η συμμαχία όργανο της αθηναίκής ηγεμονίας

symmaxia Δήλου

ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΠΕΡΣΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ (490-479 π.Χ)

  • Η Σπάρτη δε θέλει να είναι οργανώτρια μιας ελληνικής συμμαχίας εξαιτίας των προβλημάτων που είχε από την προδοσία και τη συμπεριφορά του Παυσανία (είχε έρθει σε επαφές με τους Πέρσες).
  • Η Αθήνα αναλαμβάνει την οργάνωση της ελληνικής συμμαχίας με πρωτοβουλία τουΑριστείδη.

Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ (478 π.Χ.)

Ποιοι συμμετείχαν;
Οι Αθηναίοι και πόλεις του Αιγαίου και των ιωνικών παραλίων της Μ. Ασίας. 
Πού ήταν η έδρα;Στο νησί της Δήλου (ιερό νησί του Απόλλωνα). Γι’αυτό ονομάστηκε και Δηλιακή Συμμαχία.
Πόσοι αντιπρόσωποι υπήρχαν;
Ένας από κάθε πόλη 
Κάθε πότε συνεδρίαζε η συμμαχία;Μια φορά το χρόνο στη Δήλο. 
Ήταν όλες οι πόλεις ισότιμες;Θεωρητικά ναι, αλλά η Αθήνα που ήταν η πιο ισχυρή τις επηρέαζε. 
Τί πρόσφεραν οι πόλεις στη Συμμαχία;Πλοία ή στρατό. Αν δεν είχαν, τότε πρόσφεραν χρήματα (φόρο) 
Πού ήταν το ταμείο;Στη Δήλο. 
Ποιοι διαχειρίζονταν τα χρήματα;10 Ελληνοταμίες που ήταν όλοι Αθηναίοι. 
Τί έκανε τα χρήματα η Συμμαχία;Με τα χρήματα των φόρων συντηρούταν ο συμμαχικός στόλος. 
Ποιος καθόρισε το τί θα πληρώνει η κάθε πόλη;Ο Αριστείδης. Το έκανε με δίκαιο τρόπο γι’αυτό και ονομάστηκε «δίκαιος». 
Ποιος ήταν αρχηγός του Συμμαχικού στόλου;Η Αθήνα.

Ο ΚΙΜΩΝ , Η ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ.

Το 471 π.Χ. ο Κίμων (γιος του Μιλτιάδη) έγινε ο ισχυρός άντρας της Αθήνας μετά το θάνατο του Αριστείδη και τον εξοστρακισμό του Θεμιστοκλή με την κατηγορία του μηδισμού (μηδισμός = συνεργασία με τους Πέρσες).Ήταν αρχηγός του αριστοκρατικού κόμματος.

Οι ενέργειες του Κίμωνα :

1) Συνεχίζει τον πόλεμο εναντίον των Περσώνπετυχαίνοντας μεγάλη νίκη στον Ευρυμέδοντα ποταμό της Μικράς Ασίας (467 π.Χ)

2) Μεγαλώνει τη Συμμαχία της Δήλου (γίνονται περίπου 400 οι πόλεις που συμμετέχουν). Κάποιες αντιδρούν στην αλαζονική συμπεριφορά της Αθήνας, αλλά ο Κίμωνας με τη βία τις επαναφέρει στη συμμαχία, αναγκάζοντάς τες να πληρώνουν φόρο.

3) Έχει φιλικές σχέσεις με τη Σπάρτη. Δε διστάζει να στείλει στρατό για να βοηθήσει τους Σπαρτιάτες στον πόλεμο εναντίον των Μεσσήνιων ειλώτων. Οι Σπαρτιάτες δε δέχονται όμως τη βοήθεια και η Αθήνα κατηγορεί τον Κίμωνα για την πράξη του, εξορίζοντάς τον.(462 π.Χ.)

Η ΑΙΓΙΝΑ ΚΑΙ Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Η Αίγινα ήταν πάντα φίλη της Σπάρτης και εχθρός της Αθήνας. Η Συμμαχία της Δήλου δημιουργούσε εμπόδια στο εμπόριο της Αίγινας. Έτσι οι Αιγινήτες αποφάσισαν να συμμαχήσουν με την Κόρινθο (άλλη μεγάλη εχθρό της Αθήνας). Μόλις το έμαθαν οι Αθηναίοι (459 π.Χ) επιτέθηκαν στον Αιγινίτικο στόλο έξω από το Αγκίστρι και στη συνέχεια πολιόρκησαν για μήνες την Αίγινα. Την κατέλαβαν και την υποχρέωσαν να παραδώσει όλα τα πλοία της και να πληρώνει κάθε χρόνο 30 τάλαντα (τεράστιο ποσό) ως φόρο.

Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΗΓΕΜΟΝΙΑ

Το 454 η Αθήνα αποτυγχάνει να καταλάβει την Αίγυπτο. Νέος ισχυρός άντρας γίνεται ο Περικλής.

Αλλαγές στη Συμμαχία

1) Μεταφέρεται το ταμείο της Συμμαχίας από τη Δήλο στην Ακρόπολη των Αθηνών.

2) Το συνέδριο καταργείται και όλες οι αποφάσεις παίρνονται στην Αθήνα.

3) Ο φόρος που θα πληρώνει η κάθε πόλη ορίζεται από την Εκκλησία του Δήμου.

Όταν το 449 π.Χ., μετά τη νίκη της Αθήνας στην Κύπρο και την απελευθέρωσή της από τους Πέρσες, υπογράφεται η ευνοϊκή για την Ελλάδα Ειρήνη του Καλλία, η συμμαχία δεν έχει λόγο πια ύπαρξης, μιας και οι ελληνικές πόλεις κερδίζουν την αυτονομία τους από τους Πέρσες. Όμως η Συμμαχία αποδείχτηκε μια δικαιολογία της Αθήνας προκειμένου να ελέγξει τις ελληνικές πόλεις και γι’ αυτό συνεχίζει να υπάρχει.

Attachments

Τα γράμματα και οι τέχνες (Αρχαϊκή Εποχή)

texni k grammata

ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Ξεχωρίζει ο Ησίοδος με τη διδακτική ποίηση :

α) Έργα και Ημέραι

β) Θεογονία

Αργότερα επικρατεί η λυρική ποίηση (ποιήματα που τραγουδιούνται από τους δημιουργούς τους με τη συνοδεία λύρας ή φλογέρας) και η χορική ποίηση(ποιήματα που τραγουδιούνται από ομάδες τραγουδιστών με τη συνοδεία λύρας ή φλογέρας ). Οι λυρικοί ποιητές ενδιαφέρονται για τον εσωτερικό ψυχικό κόσμο και τα συναισθήματα των ανθρώπων. Υμνούν θεούς, αθλητές, πολεμικές νίκες, τον έρωτα κλπ. Άλλες φορές επαινούν πολιτικές αρετές ή κοροϊδεύουν ελαττώματα και αδυναμίες διαφόρων ανθρώπων.

Μερικά ονόματα λυρικών ποιητών :

  • Αρχίλοχος
  • Σιμωνίδης
  • Μίμνερμος
  • Αλκαίος
  • Σαπφώ
  • Αλκμάν
  • Πίνδαρος

Μερικοί σημαντικοί φιλόσοφοι της εποχής

  • Θαλής : προέβλεψε την έκλειψη ηλίου που έγινε την εποχή του
  • Αναξίμανδρος : σχεδίασε τον πρώτο χάρτη του ουρανού και της γης.
  • Αναξιμένης
  • Ηράκλειτος
  • Πυθαγόρας

Η ΤΕΧΝΗ

α) λίθινοι ναοί : το βασικό σχήμα θυμίζει το μυκηναϊκό μέγαρο : ανοικτός προθάλαμος (πρόναος), κυρίως δωμάτιο (σηκός) και ανοικτό δωμάτιο (οπισθόδομος). Οι ναοί έχουν γύρω από το κτήριο κιονοστοιχία (πτερό). Υπάρχουν 2 τύποι ναών :1) οι ιωνικοί : κυριώς στο Αιγαίο και τη Μικρά Ασία με ψηλότερους και πλούσια διακοσμημένους κίονες που ξεχωρίζουν για τα κιονόκρανα με τους έλικες και 2) οι δωρικοί : κυρίως στην Πελοπόννησο με πιο κοντούς και λιγότερο κοσμημένους κίονες.

β) λίθινα αγάλματα σε φυσικό και υπερφυσικό μέγεθος : δημιουργούνται αρχικά στη Νάξο(που υπήρχε αφθονία μαρμάρου) και στην Κρήτη. Βοήθησαν στη δημιουργία λιθίνων αγαλμάτων και άλλοι δύο παράγοντες :α) οι εμπορικές επαφές με την Αίγυπτο β) ο πλούτος των αριστοκρατών μιας και το κόστος ήταν τεράστιο. Τα αγάλματα παρίσταναν νεαρούς άντρες (κούρους) όρθιους, γυμνούς ή νεαρές κοπέλες (κόρες) όρθιες, κομψά ντυμένες και καλοχτενισμένες. Υπήρχαν επίσης αγάλματα αρχόντων και αξιοσέβαστων γυναικών καθισμένων σε θρόνους, πολεμιστών, μυθικών τεράτων και φυσικά θεών.

γ) επιτύμβιες στήλες (ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες).

δ)κεραμική

ε) μεταλλοτεχνία

πηγή:http://skapanefs.blogspot.gr/2011/12/blog-post_5406.html

ρυθμοι ναων

Attachments

ραψωδία ε, στ. 311-420

Οδύσσεια

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Odysseia/Didaskontas-Odysseia09.htm

 

Ερμηνευτικές επισημάνσεις

 

1. H σύνδεση με τα προηγούμενα μπορεί να γίνει με ανάκληση των γνωστών ως τώρα για τη σχέση Ποσειδώνα-Οδυσσέα, όπως:

• η αιτία και οι συνέπειες της έχθρας του Ποσειδώνα για τον Οδυσσέα, καθώς και η απουσία του θεού στους Αιθίοπες, όταν στον Όλυμπο αποφασιζόταν ο νόστος του ήρωα (α 23-31/<20-7>, 79-92/<68-79>)·

• τα περιθώρια που άφησε ο Δίας και για άλλα βάσανα του Οδυσσέα στη θάλασσα (ε38/<33>).

Τα στοιχεία αυτά έχουν ήδη προετοιμάσει την επίθεση του Ποσειδώνα που, επιστρέφοντας από τους Αιθίοπες, μόλις βλέπει τον Οδυσσέα «ν’ αρμενίζει», οργίζεται και μονολογώντας αποκαλύπτει:

• ότι οι θεοί άλλαξαν γνώμη όσο εκείνος έλειπε, που σημαίνει ότι προηγουμένως είχαν συμφωνήσει για την τιμωρία του Οδυσσέα, «παρέγραψαν» όμως, φαίνεται, το σφάλμα του ως εξοφλημένο με τον καιρό και τη συμπεριφορά του, σε συνάρτηση με την κρίση που υπάρχει στην Ιθάκη- δεν τους αφορούσε άλλωστε-

• ότι γνωρίζει και ο ίδιος πως είναι της μοίρας του Οδυσσέα να σωθεί, όταν φτάσει στους Φαίακες, και ότι τη μοίρα του δεν μπορεί να την αλλάξει.

Αποφασίζει λοιπόν αυτό που μπορεί: να τον βασανίσει όσο ακόμη βρίσκεται στον χώρο του με τα όπλα που διαθέτει, την τρίαινα που συνταράσσει τον πόντο κτλ. (311-20/<282-90>). Έτσι, όταν -μετά το ναυάγιο- είδε το θύμα του σε δεινή θέση, σάρκασε χαιρέκακα για την εκδίκηση που πήρε και το εγκατέλειψε, για να καταφύγει στο παλάτι του στις Αιγές (413-20/<375-81>).

 

2. Οι φάσεις της επιθετικότητας του Ποσειδώνα και της αντίστοιχης αντίδρασης του Οδυσσέα σε συνάρτηση με την παρέμβαση της Ινώς.

α. επίθεση του Ποσειδώνα: Με την τρίαινά του ο Κοσμοσείστης πλήττει ουρανό, στεριά και θάλασσα συγχρόνως και ξεσηκώνει όλους τους ανέμους που «σήκωσαν τεράστιο κύμα» (321-6/<291-6>).

α. αντίδραση του Οδυσσέα: «λύγισε η ψυχή του» και μονολογώντας αποκαλύπτει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του (327-45/<297-312>):

• συνειδητοποιεί τη δύσκολη θέση του και θυμάται με τρόμο την πρόβλεψη της Καλυψώς στο ε 227-8/ <206-7>·

• υποθέτει ότι ο Δίας προκάλεσε τη θαλασσοταραχή και δεν βλέπει σωτηρία·

• καλοτυχίζει τους συμπολεμιστές του που έπεσαν στην Τροία και εύχεται να είχε την τύχη τους, γιατί θα κέρδιζε έτσι τιμή και δόξα- ο άδοξος θάνατος τον τρομάζει.

Αγωνία λοιπόν και απελπισία κυριεύουν τον Οδυσσέα, αντίδραση εντελώς φυσιολογική στην αιφνίδια μεταβολή της κατάστασης, λόγος βλάσφημος όμως δεν βγαίνει από το στόμα του.

β’ επίθεση του Ποσειδώνα: H τρικυμία επιτείνεται: κύμα σαρωτικό έπεσε πάνω στον Οδυσσέα, ταρακούνησε τη σχεδία κι εκείνος βρέθηκε μακριά της- η θύελλα συνέτριψε το κατάρτι και στροβίλιζε το σκάφος όπως ο βοριάς τα αγκάθια στον κάμπο- και ο Οδυσσέας «κεφάλι δεν μπορούσε να σηκώσει / μπρος στην ορμή των φοβερών κυμάτων» (346-54/<313-21> και 361-6/<327-32>).

β. αντίδραση του Οδυσσέα, που παρεμβάλλεται στη διακεκομμένη επίθεση του Ποσειδώνα: «κάποια στιγμή ωστόσο ανάβλεψε» και, αν και αποκαμωμένος, αρπάχτηκε από τη σχεδία και καθισμένος στη μέση της προσπαθούσε να σωθεί (355-60/<322-6>).
Τώρα που ο κίνδυνος είναι άμεσος δεν βρίσκει θέση η λιποψυχία· διατηρεί την ψυχραιμία του και, παρά την εξάντληση, προβαίνει σε ενέργειες αποτελεσματικές.
Παρεμβάλλεται το επεισόδιο της Ινώς (και σαν ανάπαυλα). H Λευκοθέη, σαν από μηχανής θεά, ενθαρρύνει τον Οδυσσέα με τη μορφή πουλιού (367-89/<333-53>):

• του αποκαλύπτει τον αίτιο της συμφοράς του, αλλά και ότι «δεν θα μπορέσει να τον θανατώσει»·

• τον συμβουλεύει να ξεντυθεί, να αφήσει τη σχεδία και κολυμπώντας να προσπαθήσει να φτάσει στη χώρα των Φαιάκων, «όπου η μοίρα του του γράφει να γλιτώσει»·

• του δίνει και το άφθαρτο μαντίλι της, που οι μαγικές του ιδιότητες αποτρέπουν τον θάνατο «και τ’ άλλα πάθη», με αίτημα να της το επιστρέψει, όταν βγει στη στεριά – και βυθίζεται στη θάλασσα.

Ο Οδυσσέας, μονολογώντας πάλι, σκέφτεται και ζυγίζει όσα άκουσε, για να βρει την καλύτερη λύση:

• η συμβουλή της Ινώς να εγκαταλείψει τη σχεδία και να κολυμπήσει τον κάνει να υποψιάζεται δόλο, γιατί βλέπει μακριά τη στεριά, όπου του είπε πως είναι της μοίρας του να σωθεί·

• αποφασίζει, λοιπόν, να μείνει στη σχεδία, και μόνο όταν το κύμα την καταλύσει, τότε θα πέσει στο νερό, αφού δεν βρίσκει «άλλο συμφερότερο» (390-401/<354-64>).

Δύσπιστο και επιφυλακτικό δείχνει τον Οδυσσέα αυτός ο μονόλογος αλλά και αποφασιστικό.

γ’ επίθεση του Ποσειδώνα: κορύφωση της τρικυμίας: «κύμα μεγάλο, άγριο, φοβερό και κατακόρυφο» ρίχνει καταπάνω του, που διαλύει τη σχεδία, όπως ο σφοδρός άνεμος τα άχυρα της θημωνιάς, εικόνα που δείχνει άθυρμα στα χέρια του θεού/της φυσικής δύναμης το πρόχειρο έργο του ανθρώπου (402-6/<365-70>).

γ’ αντίδραση του Οδυσσέα: «κρατήθηκε σ’ έναν κορμό / τον καβαλίκεψε», ξεντύθηκε, ζώστηκε το μαντίλι της Ινώς, «βούτηξε στη θάλασσα» και κολύμπησε (407-12/<370-5>).
Ενέργειες μελετημένες, χωρίς επιφυλάξεις τώρα.

— Η ανάμειξη δυνάμεων υπερφυσικών μυθοποιεί την κατά τα άλλα ρεαλιστική περιγραφή της τρικυμίας· οι συγκλονιστικές εικόνες της (ακουστικές και οπτικές κυρίως, αλλά και γεύσης και αφής) προκαλούν δέος, καθώς αντανακλούν την κοινή μοίρα των θνητών που αντιμετωπίζουν θανάσιμους κινδύνους, αλλά και αίσθημα περηφάνιας για τον ηρωικό αγώνα του ανθρώπου.

Στην πάλη του, λοιπόν, με το φυσικό φαινόμενο ο Οδυσσέας επαληθεύει τον εαυτό του: κλονίζεται αναλογιζόμενος τον κίνδυνο, μέσα στον κίνδυνο όμως δεν χάνει την ψυχραιμία του· βρίσκει γρήγορα τις δυνάμεις του, τις σωματικές και τις νοητικές, και ενεργεί με ταχύτητα και ευστοχία σωτήρια· είναι πράγματι πολύτροπος, πολύμητις, πολύτλας. Ο νικηφόρος αυτός αγώνας του υπογραμμίζει, από άλλη σκοπιά τώρα, τον ανθρωποκεντρισμό της Οδύσσειας.

 

Οι τρεις επιθέσεις του Ποσειδώνα και οι αντίστοιχες αντιδράσεις του Οδυσσέα.

Eίναι αισθητή η κλιμάκωση των επιθέσεων του Ποσειδώνα –και σε τρεις αναβαθμούς– και των αντίστοιχων αντιδράσεων του Oδυσσέα, με μια παραστατική δε απεικόνισή της στον πίνακα γίνεται εύκολα κατανοητή από τα παιδιά. H σκάλα/κλίμακα από μόνη της υποβάλλει τη λειτουργία της κλιμάκωσης, της συνεχώς αυξανόμενης έντασης, εφόσον, βέβαια, η κλίμακα είναι ανιούσα, γιατί μπορεί να είναι και κατιούσα, οπότε μιλούμε για συνεχώς ελαττούμενη ένταση ή αποκλιμάκωση, που θα δούμε στην επόμενη ενότητα.Σχηματική παράσταση της εν λόγω κλιμάκωσης:

 

γ. κύμα μεγάλο, άγριο, φοβερό και κατακόρυφο διαλύει τη σχεδία
γ. κολυμπάει με δύναμη
β. κύμα σαρωτικό ταρακούνησε τη σχεδία – συνέτριψε το κατάρτι – ο Oδυσσέας βρέθηκε μακριά
β. αρπάζεται από τη σχεδία και
προσπαθεί να σωθεί
α. φυσούν όλοι οι άνεμοι και σηκώνουν τεράστιο κύμα
α. λύγισε η ψυχή του – φοβάται τον άδοξο θάνατο

 

Μπορεί να παρατηρηθεί ότι η κλιμάκωση της δράσης (το κλιμακωτό σχήμα, γενικά) κλιμακώνει, αντίστοιχα, το ενδιαφέρον και την αγωνία του ακροατή/αναγνώστη για την εξέλιξη.

 

2. O μονόλογος

O μονόλογος είναι ουσιαστικά διάλογος του ήρωα με τον εαυτό του σε κρίσιμες στιγμές της αφήγησης, όταν αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και αναζητεί μόνος τη λύση τους. Αποκαλύπτει έτσι τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, και ο ακροατής κατανοεί καλύτερα τις ενέργειές του.

 

3. Παρομοίωση

 

Σε μια απλή παρομοίωση παρομοιάζονται δύο έννοιες, για παράδειγμα, η Iνώ με πουλί (371), ο κορμός του δέντρου με άλογο (407-408), ο Oδυσσέας με καλό πατέρα (ε 15). Στην επική ποίηση όμως (και όχι μόνο) συναντούμε και παρομοιώσεις σύνθετες, που είναι εκτεταμένες/διεξοδικές· σ’ αυτές, η εικόνα που θέλει να μας δείξει ο ποιητής παρομοιάζεται με μια άλλη εικόνα, παρμένη συνήθως από τη φύση ή από την αγροτική ζωή και γνωστή, άρα, στον ομηρικό, τουλάχιστον, ακροατή· λόγου χάρη, το στροβίλισμα της σχεδίας στη θάλασσα από τους ανέμους παρομοιάζεται με το στροβίλισμα των αγκαθιών στον κάμπο από τον βοριά (362-364).

Κατά την ανάλυση μιας διεξοδικής παρομοίωσης διακρίνουμε:

α. τι παρομοιάζεται (εδώ, π.χ., η σχεδία του Oδυσσέα στη θάλασσα) (αναφορικόμέρος)

β. με τι παρομοιάζεται (με τα αγκάθια στον κάμπο) (δεικτικό μέρος)

γ. ποιο είναι το κοινό τους σημείο (το στροβίλισμα από τον άνεμο)

δ. ποιος ο ρόλος/η λειτουργία της παρομοίωσης φωτίζει τη ζητούμενη εικόνα, καθώς
την παραλληλίζει με μια γνωστή (στον ομηρικό τουλάχιστον ακροατή) εικόνα, συμπληρώνει συχνά την περιγραφή και την πλουτίζει, καθώς εισάγει στον ηρωικό κόσμο του έπους στοιχεία της καθημερινής
ζωής (εδώ, από τη φύση).

Επιπλέον ανάλυση: http://skapanefs.blogspot.gr/2012/04/9-311-420.html