Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Ελεγεία και σάτιρες 1927.

Ελεγεία είναι ένα σύντομο ποιητικό έργο που εκφράζει μέτρια πάθη, λεπτά και τρυφερά συναισθήματα (χαρά, λύπη, μελαγχολία…)

Σάτιρα είναι το λογοτεχνικό έργο που ασκεί κριτική με τρόπο σκωπτικό σε πρόσωπα και κοινωνικές καταστάσεις με κύριο μέσο την ειρωνεία και το σαρκασμό. Εδώ ο ποιητής εξομολογείται κάποια αδυναμία του και επιχειρεί κάποια μορφή αυτοκριτικής, κάτι σαν αυτοσαρκασμό, καθώς το όμορφο βράδυ του δημιουργεί ετερόκλητα συναισθήματα.

Κύρια χαρακτηριστικά της ποίησης του Καρυωτάκη

Ο ποιητής μας ανήκει στη γενιά του Μεσοπολέμου ή γενιά του 1920, η οποία διακρίνεται για την απαισιοδοξία της, τη μελαγχολική διάθεση, την παραίτηση από τη ζωή, την έλλειψη ιδανικών, την ψυχική κούραση, τη διάθεση φυγής από την πραγματικότητα και την αναζήτηση της λύτρωσης στην ποίηση. Πολλά ποιήματα του Καρυωτάκη ανήκουν στο λεγόμενο ρεύμα του Νεοσυμβολισμού, δηλαδή το είδος εκείνο της ποίησης που εκφράζει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου με σύμβολα από το φυσικό περιβάλλον και την προσεκτική επιλογή λέξεων που δημιουργούν υποβλητική ατμόσφαιρα.

Ανάλυση ποιήματος

Το θέμα του ποιήματος είναι η αδυναμία του ποιητή να ανταποκριθεί στην ερωτική ατμόσφαιρα που δημιουργείται γύρω του ένα βράδυ. Το περιεχόμενο είναι λυρικό.

1^η στροφή

Τίτλος: Η ερωτική ατμόσφαιρα που δημιουργείται και η ψυχική ευφορία του ποιητή.

ΑΝΑΛΥΣΗ

Η πρώτη στροφή ξεκινάει με μία παρομοίωση –συμβολισμό: Παρομοιάζεται το βράδυ με ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα (ερωτικός συμβολισμός). Έτσι εκφράζεται η ερωτική ατμόσφαιρα, επιθυμία. Το ποίημα συνεχίζεται με μια μεταφορά (και οσφρητική εικόνα),λεπτή, χρυσή ευωδιά. Η καλοσύνη που αναφέρει αμέσως μετά αλλά και η «χρυσή» ευωδιά που έχει ήδη αναφέρει υπογραμμίζουν την ψυχική ευφορία του ποιητή, την ωραία διάθεση που έχει. Η εικόνα στη συνέχεια μας κάνει να φανταζόμαστε τον ποιητή με το παλτό στα χέρια –η βραδιά είναι ωραία- που ρεμβάζει στο σεληνόφως. Η δεύτερη παρομοίωση με την οποία συνεχίζει ο ποιητής είναι η ατμόσφαιρα που μοιάζει ηλεκτρισμένη από τα φιλιά των ερωτευμένων. Μ’αυτή την παρομοίωση συμπληρώνει το ερωτικό κλίμα. Έτσι ο ποιητής βιώνει έντονα τη μαγεία της βραδιάς και με την αίσθηση της αφής ,αφού νιώθει άμεσα σαν άγγιγμα την αίσθηση του ερωτισμού και έχει την εντύπωση πως ο αέρας είναι φορτισμένος από την ερωτική ενέργεια των φιλών που ανταλλάσσουν οι ερωτευμένοι. Η μεταφορά με την οποία τελειώνει η πρώτη στροφή –Η σκέψις, τα ποιήματα βάρος περιττό- υποκρύπτει κάποια ειρωνεία-ίσως και αυτοσαρκασμό- αν συνδυαστεί με τη θετική διάθεση των στίχων 5-6. Ο ποιητής, λοιπόν, παραδέχεται ότι συνυπάρχουν δύο αντίθετα συναισθήματα απέναντι σ’αυτό το όμορφο βράδυ: η αιφνίδια καλοσύνη από τη μία πλευρά (η θετική στάση απέναντι στη ζωή) αλλά και το αβάσταχτο βάρος του που νιώθει ο ποιητής αφού αντί να τον λυτρώνει η ποίησή του του έχει γίνει δυσβάσταχτο βάρος.

Σημείωση: Η μεταφορά των στίχων 3-4 αποτελεί παράλληλα και μια οσφρητική εικόνα στην οποία τον πρώτο ρόλο έχει η αίσθηση της όσφρησης και σε δεύτερο πλάνο η αίσθηση της όρασης. Αυτή η ταυτόχρονη ενέργεια δύο αισθήσεων στην ποίηση ονομάζεται συναισθησία.

2^η στροφή

Τίτλος: Η αδυναμία του ποιητή να ανταποκριθεί στην ερωτική ατμόσφαιρα που προβάλλεται στην πρώτη στροφή.

ΑΝΑΛΥΣΗ

Η μεταφορά με την οποία αρχίζει η δεύτερη στροφή δείχνει την ψυχική διάθεση του ποιητή και εκφράζει την αδυναμία του ποιητή να ανταποκριθεί στην ερωτική ατμόσφαιρα που προβάλλεται στην πρώτη στροφή. Έτσι αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι ανατρέπεται το ευχάριστο κλίμα της προηγούμενης στροφής. Δηλώνει ο ποιητής πως έχει σπασμένα φτερά, δηλαδή δεν μπορεί να χαρεί τον έρωτα, αφού δεν έχει ξεπεράσει τις αναστολές του. Έτσι, ακυρώνονται οι ερωτικές προκλήσεις της πρώτης στροφής και το μόνο που μένει είναι το αίσθημα της ματαίωσης και της συνακόλουθης μελαγχολίας.

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο ποιητής είναι απλή δημοτική με κάποια στοιχεία καθαρεύουσας (σκέψις). Το πιο αξιοσημείωτο γλωσσικό γνώρισμα είναι η χρήση του α ενικού προσώπου το οποίο δίνει έναν εξομολογητικό και προσωπικό τόνο.

Η στιχουργική του ποιήματος

Το ποίημα αποτελείται από δύο άνισες ως προς τον αριθμό των στίχων στροφές. Το μέτρο του ποιήματος είναι ιαμβικό, αλλά οι στίχοι δεν έχουν μεταξύ τον ίδιο αριθμό συλλαβών. Υπάρχουν ορισμένες ομοιοκαταληξίες, οι οποίες όμως είναι ακανόνιστες και μοιάζουν σχεδόν τυχαίες. Ο στίχος είναι ελεύθερος.

Η ατμόσφαιρα του ποιήματος

Στο ποίημα δημιουργείται με την κατάλληλη επιλογή λέξεων και εικόνων μία ατμόσφαιρα μαγείας, την οποία ο ποιητής μας αντιλαμβάνεται, αλλά δεν συμμερίζεται, όπως φαίνεται προπάντων από την τελευταία στροφή. Επιπλέον ο ποιητής χαλά την ερωτική ατμόσφαιρα με τον αυτοσαρκασμό των δύο τελευταίων στίχων της πρώτης στροφής. Στο ίδιο σημείο ο ποιητής μας εκφράζει και την απαισιοδοξία του γι’ αυτό που ο ίδιος θεωρεί ως το καταφύγιό του, δηλαδή την ποιητική τέχνη, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι δεν έχει τελικά ουσιαστική αξία για τη ζωή.

Κροίσος και Σόλων

http://users.sch.gr/ipap/herodotos/Herodotos_02.htm

Τεστ στον Πελοποννησιακό πόλεμο (1,5 μ. η κάθε ερώτηση)

1. Ποια ήταν η β’ φάση του Πελοποννησιακού πολέμου;

Α. Σικελική εκστρατεία,  Β. Δεκελεικός πόλεμος, Γ. Αρχιδάμειος πόλεμος

2. Η διαμάχη μεταξύ Κορίνθου και Κέρκυρας για την Επίδαμνο ήταν αίτιο ή αφορμή του πολέμου;
3. Σε ποια φάση του πολέμου υπογράφηκε η ειρήνη του Νικία;…………………………………
4. Ποια ήταν η αιτία του θανάτου του Περικλή; …………………………………………
5. Ποιος από τους παρακάτω δεν πήρε μέρος στον Πελοποννησιακό Πόλεμο;

Θεμιστοκλής,  Αλκιβιάδης,  Λύσανδρος, Αρχίδαμος,

6. Η Σικελική εκστρατεία υπήρξε η απόλυτη καταστροφή για τους Αθηναίους Σ  ή  Λ
7. Γιατί ο Αλκιβιάδης κατέφυγε στη Σπάρτη:

Α. Επειδή  πρόδωσε τη Σικελική εκστρατεία Β. Επειδή έσπασε τις ερμαϊκές στήλες Γ. Επειδή οι Αθηναίοι τον κάλεσαν στην Αθήνα να δικαστεί

8. Η ολοκληρωτική ήττα των Αθηναίων συνέβη στις Αργινούσες ή στους Αιγός ποταμούς;
9. Αρχηγός του σπαρτιατικού στόλου ήταν ο ………………………… και του αθηναϊκού ο ………………………. στην τελική ναυμαχία
10. Η Σπάρτη συμφώνησε με τους συμμάχους της για  καταστροφή της Αθήνας Σ ή Λ
11. Ερώτηση κρίσεως: Ποιος ήταν ο χειρότερος όρος που επέβαλαν οι Σπαρτιάτες στην Αθήνα και γιατί; (3 μ)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

13. Αναφέρετε δύο συνέπειες του πολέμου (2 μ.)

……………………………………………………………………………………………………………………………

Οι απαντήσεις στο φύλλο εργασίας

https://youtu.be/w8Pl5eki98s

Ακούστε το αρχείο. Σας διαβάζω το κείμενο

Τα ζα (Η ζωή εν Τάφω)              Στράτης Μυριβήλης

Εισαγωγικά:  Ο Στρατής Μυριβήλης είναι από τους βασικότερους αντιπροσώπους της γενιάς του ΄30 (βλέπε νεώτερη ποίηση-γενιά του ΄30) και από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής αντιπολεμικής λογοτεχνίας. Η  «ζωή εν Τάφω» εντάσσεται στη χωρία όλων εκείνων των έργων της ευρωπαϊκής αντιπολεμικής λογοτεχνίας που εξέφρασαν με τον πιο γλαφυρό και ρεαλιστικό τρόπο τη φρίκη και τον παραλογισμό του πολέμου. Ο ίδιος ο συγγραφέας είχε λάβει μέρος στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και τη μικρασιατική καταστροφή και ουσιαστικά στο έργο του εκφράζει το προσωπικό βίωμα της φρίκης των χαρακωμάτων

Σημείωση: Το μεγαλύτερο μέρος του έργου παρουσιάζεται ως το ημερολόγιο του λοχία Αντώνη Κωστούλα κατά τη διάρκεια του α΄ παγκοσμίου πολέμου στα χαρακώματα της Μακεδονίας. Είναι οι επιστολές που έστελνε στην αγαπημένη του, ένα είδος πολεμικών ανταποκρίσεων που εκφράζουν την αγανάκτηση για τον παραλογισμό του πολέμου. Στην πραγματικότητα Ο λοχίας Κωστούλας είναι το προσωπεἰο πίσω από το οποίο «κρύβεται» ο ίδιος συγγραφέας που πολέμησε στο μακεδονικό μέτωπο.

Θέμα του αποσπάσματος είναι η αγριότητα και ο παραλογισμός του πολέμου όχι μόνο για τους ανθρώπους αλλά και τα ανυπεράσπιστα ζώα.

Χωρίστε τις ενότητες στο βιβλίο σας

Δομή –Θεματικά κέντρα

1^η αφηγηματική σκηνή (Τα ζα…..Ανθρώπων)

Άνθρωποι και ζώα αντιμέτωποι με τον παραλογισμό του πολέμου

2^η αφηγηματική σκηνή (Η μεραρχία μας…..της Μεραρχίας μας.)

Η ταλαιπωρία των ζώων κατά τη μετάβασή τους στον πόλεμο.)

3^η αφηγηματική σκηνή (Τα ζα…παραδώσει)

Η ανάπαυλα των ζώων μετά το κουραστικό ταξίδι και η μαζική εξόντωση τους

4^η αφηγηματική σκηνή (Ένας….ματωμένες)

Η κωμικοτραγική σκηνή του ημιονηγού

Διαβάστε την 1η σκηνή και δείτε αν μπορείτε να απαντήσετε στις ερωτήσεις κατανόησης

1^η αφηγηματική σκηνή

Εδώ ο αφηγητής συγγραφέας εκφράζει την αγανάκτησή σου που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ζώα στον πόλεμο και συγκρίνει την τύχη των πρώτων με τα δεύτερα.

Χαρακτηριστικά παρουσιάζει τα αίτια των πολέμων αποδίδοντάς τα στις ανθρώπινες αδυναμίες:¨έχουμε  τις αδυναμίες μας, τις ιδεολογίες μας….τις μεγαλομανίες μας και τους ενθουσιασμούς μας.) Με ειρωνικό ύφος καταλήγει:¨απ΄ όλα αυτά μαγειρεύεται ο πόλεμος¨ . Με αίσθημα ντροπής αλλά και ενοχής ομολογεί ότι στο παιγνίδι του πολέμου οι άνθρωποι είναι σε πλεονεκτική θέση αφού είναι επιλογή τους και μάλιστα έχουν διάφορα μέσα αυτοπροστασίας(πονηριές…λιποταξίες). Είναι λοιπόν εύλογη η απορία αλλά και ερώτηση: Όμως τα΄ αγαθά τα ζα που τα επιστρατεύουμε να κάνουν μαζί μας τον πόλεμο; Σε σύγκριση λοιπόν με τους ανθρώπους τα ζώα δεν έχουν τρόπο να προστατεύσουν τον εαυτό τους και γίνονται τα αθώα θύματα του παραλογισμού των ανθρώπων.

Ερωτήσεις κατανόησης 1ης σκηνής 

Ο συγγραφέας παρουσιάζει τα αίτια των πολέμων. Πού τα αποδίδει;

Ποια είναι τα υλικά με τα οποία ¨μαγειρεύεται” ο πόλεμος;

Τα ζώα ή οι άνθρωποι είναι σε πλεονεκτική θέση στον πόλεμο και γιατί;

Διαβάστε την 2η σκηνή και δείτε αν μπορείτε να απαντήσετε στις ερωτήσεις κατανόησης

2^η αφηγηματική σκηνή

Εδώ ουσιαστικά περιγράφεται η περιπέτεια των ζώων από τη στιγμή που έφυγαν από το νησί ως την άφιξή τους στα χαρακώματα της Μακεδονίας στο χωριό κούπα.:Η «περιπέτεια» αυτή ακολουθεί τα εξής στάδια:

• Φόρτωμα των γαϊδουριών στα βαπόρια (τους μπάσανε στα βαπόρια)
• Ξεφόρτωμα των ζώων στη Θεσσαλονίκη με το γερανό ξεφορτώνανε στη Θεσσαλονίκη, τους αρπούσε το βίντσι…)
• Πέρασμα στη Μακεδονία και άφιξη στην Κούπα. (Κατόπι….Μεραρχία μας.)

Η περιγραφή της «περιπέτειας» γίνεται με «όπλο»την ρεαλιστική περιγραφή των εικόνων (οπτικές και κυρίως κινητικές).

• Αυτό τους ξετρέλαινε
• Η τρομάρα  τους ήταν εκπληκτικά ζωγραφισμένη μέσα στα έξαλλα μάτια τους.
• Κλωτσούσαμε….φρουμάζανε….στριφογύριζαν τους βολβούς….

Ερωτήσεις κατανόησης 2ης σκηνής 

Εδώ περιγράφεται η περιπέτεια των ζώων: Από πού έφυγαν τα ζώα και πού τα πήγαν;

Σημειώστε πάνω στο βιβλίο σας τα στάδια της περιπέτειάς τους

Ποιο εκφραστικό μέσο χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να περιγράψει την περιπέτεια;

Διαβάστε την 3η σκηνή και δείτε αν μπορείτε να απαντήσετε στις ερωτήσεις κατανόησης

3^η αφηγηματική σκηνή

Αποτελεί το κέντρο της αφήγησης η περίφημη αυτή σκηνή όπου περιγράφεται κατ΄ αρχήν με λυρικούς τόνους η ξεκούραση και η γενετήσια απόλαυση των ζώων ως προανάκρουση του μαζικού αφανισμού τους, που δίδεται σκόπιμα με ωμό ρεαλισμό.

Προφανώς οι ειδυλλιακές σκηνές της απόλαυσης έρχονται σε αντίθεση με την ωμές σκηνές θανάτου, που έτσι προβάλλουν έντονα το αντιπολεμικό μήνυμα του αφηγητή συγγραφέα. Οι εικόνες είναι ηχητικέςκαι κυρίως οπτικές:

Απέναντι στον λυρισμό της απόλαυσης ακολουθεί ο ρεαλισμός του φρικτού μακελειού που αποδίδει με τον πιο παρασιτικό τρόπο τις αντιδράσεις των αθώων και ανυποψίαστων ζώων:

Ένα αεροπλάνο ξεκίνησε….χαράδρα

• Τα ζα ξεκοιλιάστηκαν
• Ανετρίχιαζαν , τρέμανε τα ρουθούνια τους, …..τσακισμένα δόντια
• Ψοφούσανε και αναστέναζαν….πόνους
• Ξεψυχούσαν σιγά,σιγά…παραδώσει.

Σημείωση: Η συγκεκριμένη σκηνή με την λυρική περιγραφή της απόλαυσης των ζώων μας παραπέμπει στην ομόλογη σκηνή από το β΄ σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων  του Σολωμού (βλέπε σελ. 61 σχολικού βιβλίου)

Ερωτήσεις κατανόησης 3ης σκηνής 

Τα ζώα ξεκουράζονται. Είναι άνοιξη και γεννιέται μέσα τους η επιθυμία για ζευγάρωμα. Υπογραμμίστε στο βιβλίο τις φράσεις που δείχνουν τη χαρά και την απόλαυση

Μετά έρχεται το μακελειό: Υπογραμμίστε στο βιβλίο τις φράσεις που δείχνουν το μακελειό

Βρείτε τα δυο πιο ισχυρά εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να δείξει τη φρίκη του πολέμου.

Διαβάστε την 4η σκηνή και δείτε αν μπορείτε να απαντήσετε στις ερωτήσεις κατανόησης

4^η αφηγηματική σκηνή

Δεν θα μπορούσε πιο πειστικά να μας δώσει ο αφηγητής συγγραφέας τον παραλογισμό στον οποίο μπορεί να οδηγήσει ο πόλεμος τον άνθρωπο, από την συγκεκριμένη σκηνή του πανικόβλητου ημιονηγού που τρέχει μέσα στο βομβαρδισμό σέρνοντας με το χαλινάρι το κεφάλι ενός γαιδάρου, χωρίς να έχει αντιληφθεί ότι το ζώο έχει αποκεφαλιστεί’

Η σκηνή είναι κωμικοτραγική, αφού από τη μια παρακολουθούμε τον αλλόφρονα ημιονηγό να τραβάει το ζώο με τη βεβαιότητα ότι το έχει σώσει και από την άλλη το γιουχάισμα των φαντάρων(η γιούχα της φανταριας),  που παρακολουθεί το αλλόκοτο κα αφύσικο θέαμα.

Η καταληκτική πρόταση είναι η κορυφαία έκφραση λυρισμού αλλά και ρεαλισμού.

Το ζώο μέσα στα κλειδωμένα του δόντια (είναι κλειδωμένα γιατί θάνατος τα έκλεισε για πάντα) κρατούσε ακόμη μια τούφα κίτρινες μαργαρίτες, απομεινάρια της απόλαυσης και της πανδαισίας των αισθήσεων, σημάδι ότι ο θάνατος τα βρήκε ανυποψίαστα την ώρα που γεύονταν τη ζωή(αντίθεση).

Οι μαργαρίτες που κόπηκαν είναι σύμβολο χαράς και ζωής είναι όμως ματωμένες(αντίθεση).Το αίμα που τις πότισε συμβολίζει το θάνατο που ήρθε απρόσμενα ίσως όμως και τη ζωή που διεκδικεί τη θέση της μέσα στη χειρότερη φρίκη.

Ερωτήσεις κατανόησης 4ης σκηνής

Με ποια σκηνή ο συγγραφέας μας δείχνει τον παραλογισμό του πολέμου;

“Μέσα στα κλειδωμένα δόντια του το ζο κρατούσε ακόμα μια τούφα κίτρινες μαργαρίτες ματωμένες.” Τι συμβολίζουν οι μαργαρίτες; Τι συμβολίζουν οι ματωμένες μαργαρίτες; Θεωρείτε τη φραση αυτή έκραση θανάτου ή ζωής;

Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής

Χώρος: κάποιο νησί, η Θεσσαλονίκη και το Μέτωπο της Μακεδονίας

Χρόνος:Α΄ παγκόσμιος πόλεμος

Η αφήγηση είναι γραμμική και ο αφηγητής συμμετέχει στα γεγονότα (ως δευτερεύον πρόσωπο), εναλλάσσοντας το α΄ πρόσωπο ενικό με το α΄ πληθυντικό. Στην α΄ περίπτωση εκφράζει πιο προσωπικές απόψεις,(Θαρρώ, στοχάζομαι) ενώ στη β΄ περίπτωση εκφράζεται ως μέλος του συλλογικού εμείς(η Μεραρχία μας, μαζίμας, της Μεραρχίας μας). Ωστόσο υπάρχουν σκηνές (ο βομβαρδισμός στη χαράδρα)όπου φαίνεται ότι ο αφηγητής αποσύρεται και η αφήγηση μοιάζει τριτοπρόση

Εργαζόμαστε πάνω στο φύλλο εργασίας

TaZa_Fyllo_ergasias

Πηγή: http://6ogymnasio.gr/www/Blog/10_

Δείτε το έγγραφο και αν σας ενδιαφέρει να συμμετάσχετε, συνεννοηθείτε μαζί μου

35ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΡΑΠΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ