Στα χρόνια της δυναστείας των Μακεδόνων (867-1056) :
- ο πληθυσμός αυξήθηκε σταθερά
- η οικονομία βελτιώθηκε
- Η αστική οικονομία αναπτύχθηκε περισσότερο από την οικονομία της υπαίθρου.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ
- Ποια ήταν τα δύο είδη αριστοκρατών που υπήρχαν κατά τον 8ο και 9ο αιώνα;
Οι γαιοκτήμονες-αριστοκράτες που υπήρχαν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χάθηκαν κατά τις εχθρικές εισβολές του 7ου αιώνα. Στη θέση της εμφανίστηκε ανάμεσα στον 8ο και 9ο αιώνα μια νέα αριστοκρατία της γης (επαρχιακή αριστοκρατία). Κοντά σε αυτήν υπήρχε η αριστοκρατία των αξιωμάτων (αστική αριστοκρατία).
- Ποιους ονομάζουμε δυνατούς;
Οι δύο αυτές ομάδες συχνά συνδέονταν με γάμους κι έτσι στα τέλη του 10ου αιώνα συγχωνεύτηκαν σε μια ενιαία αριστοκρατική τάξη: τους δυνατούς. Σε αυτούς υπήρχαν πολιτικοί, στρατιωτικοί, θρησκευτικοί άρχοντες και διαχειριστές της κρατικής, της εκκλησιαστικής και της μοναστικής περιουσίας.
- Ποιοι αποτελούσαν τις αγροτικές μάζες (πένητες);
α) οι ελεύθεροι γαιοκτήμονες
β) οι ακτήμονες γεωργοί (που νοίκιαζαν γη για καλλιέργεια)
γ) οι πάροικοι ( που ήταν δεμένοι με τη γη ή είχαν εξάρτηση από τους κυρίους τους)
- Ποιος ήταν ο κίνδυνος για τους αγρότες κατά τον 9ο αιώνα;
Οι αγρότες κατά τον 9ο αιώνα κινδύνευαν :
α) από τους μεγαλοκτηματίες που αποκτούσαν κτήματα νόμιμα (με αγορά ή κλήρο) ή και παράνομα.
β) από τους φόρους που ζητούσε το κράτος.
- Ήταν ενιαία τα μεγάλα κτήματα στο Βυζάντιο;
Όχι. Αποτελούνταν από πολλά μικρότερα (τα χωρία ή προάστεια) που τα καλλιεργούσαν ακτήμονες ενοικιαστές ή πάροικοι.
- Γιατί η αγροτική παραγωγή στο Βυζάντιο παρέμεινε στάσιμη και ευάλωτη στις κρίσεις που άρχισαν από τον 11ο αιώνα;
Οι ευγενείς που κατείχαν τα κτήματα μολονότι ζούσαν μια ζωή γεμάτη πολυτέλειες (με τα έσοδα από τα κτήματα και τους μισθούς που έπαιρναν ως αριστοκράτες από το κράτος), δε ξόδευαν χρήματα για να βελτιώσουν τις εγκαταστάσεις τους και τις τεχνικές παραγωγής.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ
- Η οικονομία στις πόλεις γνώρισε ανάπτυξη στην περίοδο των Μακεδόνων;
Ναι, η αστική οικονομία γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη σε αντίθεση με την αγροτική παραγωγή.
- Ποιες ήταν οι πόλεις με τη σημαντικότερη εμπορική κίνηση αυτή την περίοδο;
Από τις αρχές του 9ου αιώνα κάποιες παλιές πόλεις ξαναχτίστηκαν (π.χ. η Πάτρα και η Σπάρτη), ενώ ιδρύθηκαν και νέες. Την ίδια εποχή κάστρα, όπως το Άρτζε (Γεωργία) και το Άνιον (Αρμενία) έγιναν αστυκώμαι ή αγροτοπόλεις. Μεγάλη εμπορική κίνηση είχαν και πόλεις όπως η Έφεσος και η Τραπεζούντα, όπου γίνονταν ετήσιες εμποροπανηγύρεις.
- Πώς ήταν οργανωμένοι οι έμποροι και οι βιοτέχνες;
Ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες ή εμπορικά σωματεία (συστήματα). Το πόσο θα παράγουν και σε τι τιμή θα το πουλάνε ήταν προκαθορισμένο. Η λειτουργία των συστημάτων στην Κωνσταντινούπολη καθοριζόταν από το «Επαρχιακόν Βιβλίον» (συλλογή διατάξεων των αρχών του 10ου αιώνα). Οι περισσότερες βιοτεχνίας ασχολούνταν με τρόφιμα. Από τα τέλη του 10ου αιώνα δημιουργήθηκαν επιχειρήσεις που επεξεργάζονταν και εμπορεύονταν είδη πολυτελείας (π.χ. μπαχαρικά, μετάξι, κοσμήματα κ.α.)
- Τι γνωρίζετε για το εξωτερικό βυζαντινό εμπόριο;
Το εξωτερικό βυζαντινό εμπόριο πήρε τα πάνω του από τα μέσα του 10ου αιώνα. Το Βυζάντιο επέκτεινε τις εμπορικές του σχέσεις με τους Βούλγαρους, τους Ρώσους, τη Βενετία και το Χαλιφάτο. Βυζαντινοί έμποροι ταξίδευαν στο Χαλιφάτο ως την Αίγυπτο για να προμηθευτούν μπαχαρικά. Ταυτόχρονα Άραβες έμποροι έφερναν στην Κωνσταντινούπολη μπαχαρικά, αρώματα και βαφές. Ο εκτελωνισμός των προϊόντων γινόταν στην Τραπεζούντα.
- Ποιους βοήθησε η ανάπτυξη της αστικής οικονομίας;
Με την ανάπτυξη της αστικής οικονομίας δημιουργήθηκε η μεσαία τάξη (εμποροβιοτέχνες, ναύκληροι και τραπεζίτες). Αυτή η τάξη οργανώθηκε σε συντεχνίες ή αδελφότητες και υποκίνησε λαϊκές εξεγέρσεις κατά των ευγενών. Στα μέσα του 11ου αιώνα η μεσαία τάξη είχε μεγάλη πολιτική δύναμη.
- Ποιοι αποτελούσαν το δήμο (λαϊκή τάξη των πόλεων);
Οι φτωχοί που εργάζονταν που και που καθώς και οι άνεργοι αποτελούσαν το δήμο, που ήταν πολυπληθής σε κάθε πόλη.