Αρχείο κατηγορίας Λογοτεχνία γ’

Ελεύθεροι πολιορκημένοι

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ        
   
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ο Σολωμός έγραψε το Β΄ Σχεδίασμα των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» του στην Κέρκυρα στα χρόνια μεταξύ 1833 – 1844. Το σχεδίασμα αυτό αποτελείται από εξήντα ένα συνολικά αποσπάσματα, γραμμένα σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο και ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. Το ύφος του είναι περισσότερο αφηγηματικό.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα πεζά που υπάρχουν στα αποσπάσματα, τόσο του Β΄ Σχεδιάσματος όσο και του Γ΄ Σχεδιάσματος, είναι σχέδια του Σολωμού στα ιταλικά, τα οποία μεταφράστηκαν και εντάχθηκαν στο κείμενο από τον Ιάκωβο Πολυλά. Υπάρχουν επίσης και κάποια άλλα πεζά κείμενα, τα οποία έγραψε ο Πολυλάς για να βοηθήσει στην κατανόηση του κάθε αποσπάσματος.
Το θέμα των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» είναι ο ηρωικός αγώνας των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826). Η αριθμητική και στρατιωτική υπεροχή των Τούρκων, οι συχνές επιθέσεις καθώς και η έλλειψη τροφίμων ανάγκασαν τους αγωνιστές του Μεσολογγίου να πραγματοποιήσουν την ηρωική έξοδο το βράδυ της 10ης προς την 11η Απριλίου 1826, την Κυριακή των Βαΐων. Ο Σολωμός εμπνεόμενος από το ιστορικό αυτό γεγονός ανάγεται στον αγώνα του ανθρώπου για την ηθική, την εσωτερική του ελευθερία.
ΔΟΜΗ
Το κάθε απόσπασμα αποτελεί και ιδιαίτερη ενότητα.
  • Απόσπασμα 1: Η πείνα και η στέρηση έχουν εξασθενήσει σωματικά τους πολιορκημένους.
  • Απόσπασμα 2: Η ομορφιά της φύσης την άνοιξη μεγαλώνει την αγάπη για τη ζωή.


ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Απόσπασμα 1:
Το Β΄ Σχεδίασμα αρχίζει με την απόλυτη, τη νεκρική σιωπή που επικρατεί στον κάμπο. Παντού βασιλεύει η ερημιά και ο θάνατος. Μόνο ένα πουλί κελαηδάει, καθώς έχει βρει ένα σπόρο για να φάει, ενώ η μάνα ζηλεύει που δεν μπορεί να βρει τίποτα για να ταΐσει τα παιδιά της. Τα μάτια των πολιορκημένων έχουν μαυρίσει από την πείνα και τη στέρηση. Σ’ αυτά, που είναι το πιο πολύτιμο αγαθό του ανθρώπου, ορκίζεται η μάνα. Στη συνέχεια ένας Σουλιώτης πολεμιστής, εξαντλημένος κι αυτός από την πείνα, στέκεται κάπου παράμερα και κλαίει. Απευθύνεται στο τουφέκι του και του εκφράζει την αδυναμία του. Το τουφέκι έχει γίνει άχρηστο στα χέρια του, καθώς η πείνα τού έχει πάρει όλες τις δυνάμεις του και δεν μπορεί τώρα να το σηκώσει και να το χρησιμοποιήσει. Περισσότερο όμως ενοχλεί τον αγωνιστή το γεγονός ότι ο εχθρός γνωρίζει αυτή του την αδυναμία.

Απόσπασμα 2:

Γενικά:

Το απόσπασμα αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το απόσπασμα 1. Εδώ παρουσιάζεται η φύση στην ομορφότερή της ώρα, την άνοιξη. Την άνοιξη όλα ανανεώνονται, η ομορφιά της φύσης κατακλύζει τα πάντα, ενώ παντού επικρατεί η εύθυμη διάθεση, η χαρά και το κέφι. Μπροστά σ’ αυτό το θαύμα της αναγέννησης της φύσης, η αγάπη των πολιορκημένων για τη ζωή γίνεται μεγαλύτερη, ενώ η ιδέα του θανάτου βαριά και ασήκωτη. Πολύ χαρακτηριστικά λέει ο ποιητής στο πεζό κείμενο των στοχασμών του που προηγείται: «Η ωραιότης της φύσης, που τους περιτριγυρίζει, αυξαίνει εις τους εχθρούς την ανυπομονησία να πάρουν τη χαριτωμένη γη, και εις τους πολιορκημένους τον πόνο ότι θα τη χάσουν». Η φύση λοιπόν, μ’ αυτή την ανοιξιάτικη έκρηξη ομορφιάς της, γίνεται ένας «πειρασμός», μια πρόκληση που δελεάζει τους πολιορκημένους, καθώς τους καλεί στη ζωή. Είναι φυσικό οι πολιορκημένοι, που αισθάνονται το θάνατο πολύ κοντά τους, να απελπίζονται και να λυπούνται ακόμη περισσότερο, όταν βλέπουν γύρω τους τη φύση στολισμένη με όλες τις ομορφιές της, όπως είναι την άνοιξη. Διότι ο θάνατος σε μια τέτοια εποχή πολλαπλασιάζεται και είναι σαν να πεθαίνει ο άνθρωπος όχι μια αλλά χίλιες φορές. `Ετσι, η ψυχή τρέμει και για μια στιγμή παρασύρεται από την ομορφιά και τη γλύκα της ζωής, με κίνδυνο να ξεχάσει χρέος προς την πατρίδα

Πρόθεση του ποιητή σ’ αυτό το απόσπασμα είναι να αναδείξει το βαθμό στον οποίο δοκιμάζονται οι πολιορκημένοι καθώς η ανοιξιάτικη φύση γύρω τους αποκαλύπτει την ανυπέρβλητη ομορφιά της ζωής. Απ’ άκρη σ’ άκρη η φύση αναγεννιέται δημιουργώντας εικόνες τόσο θελκτικές, ώστε η απόφαση των πολιορκημένων να θυσιάσουν τη ζωή τους τίθεται σε τρομερή δοκιμασία.

Το κάλλος της φύσης και η υπόσχεση ευδαιμονίας που μεταδίδεται από κάθε στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος, διαπερνά τους Έλληνες μέχρι το βάθος της ψυχής τους, καθιστώντας τον αγώνα τους πολλαπλά δυσκολότερο. Η ομορφιά του τοπίου, άλλωστε, δεν είναι απλώς μια αισθητική απόλαυση, είναι πολύ περισσότερο μια υπενθύμιση της ασύγκριτης δύναμης που χαρακτηρίζει τη ζωή. Οι πολιορκημένοι αντιλαμβάνονται πως ό,τι σκοπεύουν να θυσιάσουν είναι ένα θείο δώρο, ικανό να προσφέρει ατέρμονο ευδαιμονισμό. Έτσι, το παραδείσιο τοπίο γύρω τους λειτουργεί ως μέσο για την πλήρη συνειδητοποίηση του τι σημαίνει να εγκαταλείπει κάποιος το δικαίωμά του στη ζωή.

Ο ποιητής δίνει μ’ έναν πολύ παραστατικό τρόπο την ένταση με την οποία συντελείται η αναγέννηση του τοπίου, παρουσιάζοντας τον Απρίλη και τον Έρωτα να χορεύουν και να γελούν. Η υπέροχη αυτή εικόνα συνδυάζει την αναγέννηση της φύσης, που συνοδεύει τον ερχομό της άνοιξης, με τη ζωοποιό δύναμη του έρωτα. Ο έρωτας, ως ανθρώπινο συναίσθημα, βρίσκει πρόσφορο έδαφος με τον ερχομό της άνοιξης και με το ξύπνημα των αισθήσεων που συνοδεύει τη συνολική ευφορία τις φύσης. Το συναίσθημα αυτό αποδίδεται βέβαια σε όλη τη φύση κι όχι μόνο στους ανθρώπους, θέλοντας να εκφράσει την ευδαιμονική διάθεση που μοιάζει να κυριαρχεί σ’ όλα τα ζωντανά πλάσματα, καθώς ο γλυκός καιρός και οι ευωδιές των λουλουδιών δημιουργούν μια ατμόσφαιρα βαθύτατης χαράς και απόλαυσης.

Η κυρίαρχη ευδαιμονία του τοπίου με τα ανθισμένα λουλούδια και τα καρπισμένα δέντρα, βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με τη δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι Μεσολογγίτες, οι οποίοι βιώνουν όλο αυτό το γιόρτασμα της φύσης σαν μια σκληρή πολιορκία. Κάθε άνθος και καρπός μοιάζει μ’ ένα ακόμη όπλο που στρέφεται εναντίον τους, καθώς δημιουργεί έναν ισχυρότατο αντίλογο στην απόφασή τους να θυσιάσουν τη ζωή τους.

Την ομορφιά της φύσης και το θελκτικό της κάλεσμα για ζωή, παρουσιάζει στη συνέχεια ο ποιητής με μια σειρά θεσπέσιων εικόνων.

Ένα κοπάδι από ολόλευκα πρόβατα που κινείται στην άκρη της λιμνοθάλασσας, καθρεφτίζεται στην επιφάνεια του γαλήνιου νερού και σμίγει με τα αφράτα σύννεφα τ’ ουρανού που κι αυτά με τη σειρά τους καθρεφτίζονται στο ήσυχο νερό. Με την εικόνα αυτή ο ποιητής αποδίδει την άρρηκτη αρμονία που υπάρχει σε όλα τα στοιχεία της φύσης, καθώς γη, ουρανός και θάλασσα μετέχουν στην ομορφιά της ανοιξιάτικης ζωής, προσφέροντας εξίσου στη δημιουργία του γαλήνιου και εξαίσιου τοπίου.

Σε πλήρη αντίθεση με την ένταση και τον πόνο που χαρακτηρίζει τη ζωή των πολιορκημένων, η φύση βρίσκεται στις πιο όμορφες και ειρηνικές στιγμές της.

Μαγευτική είναι και η επόμενη εικόνα με την πεταλούδα που φτάνει με βιασύνη πάνω απ’ τα νερά της θάλασσας και παίζει με τον ίσκιο της, Η πεταλούδα που κοιμήθηκε μέσα στα ευωδιαστά πέταλα ενός κρίνου, συμμετέχει τώρα κι αυτή στην παιχνιδιάρικη και χαρούμενη διάθεση όλη της φύσης. Εντυπωσιακή είναι η όλη τρυφερότητα που μεταδίδει αυτή η εικόνα με το πανέμορφο αυτό πλάσμα που έχει περάσει τη νύχτα του στα φιλόξενα πέταλα ενός λουλουδιού.

Η ομορφιά και η μαγεία της φύσης εντοπίζεται σε όλα τα πλάσματα, ακόμη και στα πιο ταπεινά, όπως μας επισημαίνει ο ποιητής που τονίζει πως ακόμη και το σκουληκάκι βρίσκεται σε γλυκιά ώρα, μετέχοντας κι εκείνο στην αρμονική συνύπαρξη και στον ευδαιμονισμό της φύσης. Δεν υπάρχει τίποτε στη φύση αυτή την εποχή που να μην είναι όμορφο. Η μαύρη πέτρα, που μετρά αιώνες παρουσίας στη γη, λαμποκοπά και μεταδίδει ομορφιά, το ξερό χορτάρι έχει κι αυτό το δικό του μερίδιο στην γοητεία της ανοιξιάτικης φύσης.

Από τα ευρύτερα και μεγαλειώδη στοιχεία της φύσης, όπως είναι ο ουρανός, η λιμνοθάλασσα και η γη, μέχρι και το πιο μικρό της πλάσμα, όλα συμβάλλουν στη δημιουργία μιας μαγευτικής και ασυναγώνιστης ομορφιάς, που καθιστά τη ζωή περισσότερο θελκτική και πιο ποθητή από ποτέ. Με κάθε πιθανή της έκφανση –με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει-, με κάθε πιθανό τρόπο η ζωή μεταδίδει στους ανθρώπους το μήνυμα πως όποιος πεθάνει σήμερα, είναι σα να πεθαίνει χίλιες φορές. Όποιος θυσιάσει τη ζωή του τώρα που όλα είναι τόσο όμορφα, τώρα που επικρατεί μια εξαίσια αρμονία και χαρά, είναι σα να θυσιάζει όχι μία, αλλά χίλιες ζωές.

Μπροστά λοιπόν σ’ αυτή την απόλυτη ευδαιμονία και σ’ αυτό το αξεπέραστο κάλλος, η ψυχή των πολιορκημένων τρέμει, δοκιμάζεται και ξεχνά με τρόπο ανεπαίσθητο, με τρόπο γλυκό τον εαυτό της και τη γενναία της απόφαση να προχωρήσει στην ύστατη θυσία.

Οι πολιορκημένοι έρχονται αντιμέτωποι με μια δοκιμασία ακόμη πιο δύσκολη κι από την πείνα και τον φόβο, καθώς η φύση ξεδιπλώνει μπροστά στα μάτια τους όλη της την ομορφιά της και τους δείχνει πόσα θα χάσουν, πόση ευτυχία θα στερηθούν, αν προχωρήσουν στη θυσία που σχεδιάζουν. Έτσι, μαγεμένοι από μια τελειότητα που αντανακλά τη θεϊκή υπόσταση της φύσης, κάμπτονται και χάνουν προσωρινά την πρότερη αποφασιστικότητά τους.]

Read more: http://latistor.blogspot.com/2012/01/blog-post_22.html#ixzz3xINUrmuA

Ο ΤΙΤΛΟΣ
Ο τίτλος αυτός αντανακλά με απίστευτη ακρίβεια τις βασικές ιδέες, αρχές και αξίες που προβάλλονται στο περιεχόμενο των στίχων. Καταρχάς, μπορεί εύκολα κανείς να διακρίνει το παιχνίδι με τις λέξεις, την αντίθεση που προκύπτει. Η αντίφαση χαρακτηρίζει τους “ελεύθερους πολιορκημένους”.Συχνά, συναντάμε να συγκρούεται η σωματική δύναμη του εχθρού με την ψυχική δύναμη των πολιορκημένων, η ομορφιά της φύσης, η οποία βρίσκεται στην καλύτερη στιγμή της με την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκονται, το μικρό μέγεθος του τόπου με το μεγαλείο της θυσίας κ.α.Οι Μεσολογγίτες βρίσκονταν υπό την ασφυκτική πολιορκία του εχθρού, παρ’ όλα αυτά κατάφεραν να φτάσουν στην ελευθερία. Ελεύθεροι δεν έγιναν πολεμώντας τον εχθρό αλλά καταπολεμώντας άλλες δυνάμεις, πολύ πιο ισχυρές, οι οποίες πίεζαν τους πολιορκημένους από όλα τα επίπεδα. Οι κάτοικοι στο Μεσολόγγι, μπορεί να πολιορκούνταν στο σώμα, στην επιφάνεια, να ήταν υποδουλωμένοι στον εχθρό αλλά η ψυχή τους, το πνεύμα τους ήταν ελεύθερο, απαλλαγμένο από κάθε είδους πολιορκία.Ο ποιητής πιστεύει στην αιωνιότητα της ψυχής. Εκείνη των πολιορκημένων θα είναι πάντα ελεύθερη χάρη στις μεγάλες θυσίες τους. Οι πολιορκημένοι, προκειμένου να κατακτήσουν την ηθική, ατομική, εσωτερική ελευθερία τους, δε δίστασαν να αντιμετωπίσουν το θάνατο κατάματα. Θυσίασαν το σώμα τους, τις αισθήσεις τους, τις όμορφες αναμνήσεις τους στον τόπο αυτό. Αντάλλαξαν την ίδια τους τη ζωή με την απελευθέρωσή τους.Γι’ αυτό και ο ποιητής τούς ονομάζει ελεύθερους, αναγνωρίζοντας τη θυσία τους, διακρίνοντας τη σωματική από την ηθική ελευθερία.

Πηγή:http://skapanefs.blogspot.gr/2012/04/blog-post_6787.html

http://www.youtube.com/watch?v=hLMQ_zWpARY

Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη

Λογοτεχνία γ'

 

 

  • Ο Γιώργος Σεφέρης γράφει για τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη:

Το χειρόγραφο αυτό, τυπωμένο, πιάνει πάνω από 460 πυκνές σελίδες μεγάλου σχήματος. Ο Μακρυγιάννης το αρχίζει στις 26 Φεβρουαρίου 1829, τριανταδύο περίπου χρονών, στο Άργος, όπου τον βρίσκουμε “Αρχηγό της Εκτελεστικής δύναμης της Πελοπόννησος και Σπάρτης”, είτε καταγράφοντας παλαιότερα γεγονότα, είτε σημειώνοντας γεγονότα παρόντα σαν ένα ημερολόγιο. Περισσότερο από το μισό είναι γραμμένο, ως φαίνεται, στο Άργος, ως τα 1832. Το συνεχίζει στο Ναύπλιο και στην Αθήνα, ως τα 1840, οπότε και το κλείνει βιαστικά για να το κρύψει. Η εξουσία έχει υποψίες εναντίον του. “Είχαν μεγάλην υποψίαν από μένα” σημειώνει “και γύρευαν να μου ψάξουν το σπίτι μου να μου βρούνε γράμματα”. Το εμπιστεύεται λοιπόν σ’ ένα κουμπάρο, που το παίρνει στην Τήνο. Στα 1844, ύστερα δηλαδή από τη συνωμοσία για το Σύνταγμα, όπου παίζει μεγάλο ρόλο, και τα Σεπτεμβριανά, πηγαίνει και τα παίρνει· αντιγράφει τις σημειώσεις που κρατούσε στο αναμεταξύ με πολλές προφυλάξεις· “σημείωνα” μας λέει “και είχα έναν τενεκέ και τα ‘βανα μέσα και τα ‘χωνα” – γράφει ως τον Απρίλη του 1850, και μετά ένα χρόνο περίπου το συμπληρώνει μ’ έναν πρόλογο και μ’ έναν αρκετά μακρύ επίλογο. Η έξοχα μελετημένη έκδοση του Γιάννη Βλαχογιάννη, η μοναδική που έχουμε ως τα σήμερα, δημοσιεύτηκε στα 1907, αφού πέρασε δηλαδή μισός αιώνας που το πολύτιμο αυτό κείμενο έμεινε χαμένο μέσα στ’ απόλυτο σκοτάδι.

Δομή του αποσπάσματος του σχολικού εγχειριδίου

Το κείμενο μπορεί να διαιρεθεί με κριτήριο το περιεχόμενό του σε δύο ενότητες:

Ενότητα 1η :  από την αρχή της ενότητας έως όθεν διατάχθηκα.

Η ενότητα μπορεί να υποδιαιρεθεί σε τρείς υποενότητες ακολουθώντας τη διαίρεση σε παραγράφους: — πρώτη παράγραφος (αυτοσύσταση του μακρυγιάννη: η απόφαση και η θέλησή του να μάθει γράμματα)

– δεύτερη παράγραφος (συγγραφικές προθέσεις του Μακρυγιάννη: η απόφασή του να γράψει τη βιογραφία του)

– τρίτη παράγραφος (ποια στάση θα ήθελε ο Μακρυγιάννης να κρατήσει ο αναγνώστης απέναντι στα όσα θα εξιστορήσει: επίκληση της τιμιότητας του ως εγγύηση και της τιμιότητας  και αξιοπιστίας των γραφομένων του).

Ενότητα 2η : από η πατρίδα – έως και το τέλος της ενότητας .

Οι έννοιες της φιλοπατρίας, της θρησκείας , του αλτρουισμού  αλλά και της ιδιοτέλειας ορισμένων αγωνιστών (τελευταία παράγραφος)  είναι τα κυρίαρχα στοιχεία της δεύτερης ενότητας.

Γλώσσα/ Ύφος / Mορφή /Σχήματα Λόγου

  • Η γλώσσα του συγγραφέα Μακρυγιάννη είναι η απλή γλώσσα της εποχής που όμως χάρη στη συχνή χρήση λαϊκών λέξεων και εκφράσεων (π.χ. αγροικιώμαι, αιστήματα, παλιόψαθες των εθνών, αυτήνη, κρικέλα,φερτικοί, γες, αργαστήρια, μιλιούνια κ.λ.π.) αποκτά μια οικειότητα που βρίσκει κατευθείαν ανταπόκριση στη λαϊκή ψυχή και κατορθώνει να συγκινήσει μέσα από την απλότητά της. Ο λόγος είναι συνεχόμενος, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το α΄ ενικό πρόσωπο για να προσδώσει στο κείμενό του τον τόνο της προσωπικής μαρτυρίας και της προσωπικής κατάθεσης .
  • Ο Μακρυγιάννης συχνά δημιουργεί λέξεις δικές του , που συγκροτούν το προσωπικό του ιδίωμα, και γι’αυτό θεωρήθηκε «γλωσσοπλάστης».
  • Η ειρωνική διάθεση που είναι διακριτή στην τελευταία παράγραφο του αποσπάσματος προσθέτει κοντά σ’ όλα τα προηγούμενα έναν επικριτικό τόνο, αποκαλύπτοντας έτσι και τη θέση του συγγραφέα απέναντι στην αλήθεια.
  • Η επίκληση προς τους αναγνώστες μέσα από την οποία τους υπενθυμίζει το χρέος τους προσδίδει στο ύφος του ζωντάνια και αμεσότητα.
  • Στο κείμενο κυριαρχεί το εκφραστικό μέσο της αντίθεσης, διάσπαρτο σε διάφορα σημεία του(αγράμματος – μεγάλους και σοφούς άντρες / τιμίως – ατίμως / βάλετε βάση – μην πιστεύετε / έθνη – παλιόψαθες των εθνών / προκομμένος – απλός / δυνατός – αδύνατος / εγώ – ημείς / όλοι – ένας /

φτωχοί – πλούσιοι / Τούρκοι σε αντιπαράθεση με τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους Έλληνες αγωνιστές / κατοικήσαμε – ρημώσαμε). Μέσα από τις αντιθέσεις αυτές, επιδιώκει όχι μόνο να δείξει τις διαφορές που εντοπίζονται ανάμεσα στα συγκρινόμενα μέρη, αλλά κυρίως να δηλώσει τη δική του διαφοροποίηση και ξεχωριστή θέση, ώστε οι αναγνώστες να πειστούν για την εγκυρότητα του έργου του.

Ερωτήσεις

– Ποια ήταν η αρχική πρόθεση του συγγραφέα και ποιοι οι επιμέρους στόχοι του σύμφωνα με τα εισαγωγικά σχόλια;

–     Ο Μακρυγιάννης αυτοπροβάλλεται ως αγράμματος συγγραφέας. Πώς αυτή η επιμονή του συμβάλλει και στην αξιοπιστία της συγγραφής του;

–     Ποια άλλα τεκμήρια παρουσιάζει ο Μακρυγιάννης για  να πείσει για την αξιοπιστία του έργου του;

–     Ποια βασικά ιδεώδη προβάλλει στη δεύτερη ενότητα ο Μακρυγιάννης. Ποιά η θέση τους στο σημερινό κώδικα αξιών ;

–     Ποιο χωρίο του κειμένου τονίζει τη συλλογικότητα (το εμείς και όχι το εγώ) του Αγώνα;

–     Πώς αντιλαμβάνεστε τη φράση «Κατοικίσαμεν …..και γίναμε η παραλυσία του κόσμου»;

–     Πώς καταλαβαίνετε τη φράση » Ότι κρικέλα δεν έχει η γης να την πάρη κανείς στην πλάτη του»;

–     Ποιους και γιατί καταγγέλλει ο συγγραφέας;

–     Εντοπίστε τις αντιθέσεις της β΄ ενότητας του κειμένου. Ποιο σκοπό εξυπηρετούν;

Φύλλο εργασίας

«Εφημερίς»

7 Νοεμβρίου 1856

Δευτέρα απόγευμα έρχεται στο γραφείο μου με την αλληλογραφία ένας τεράστιος φάκελος. Μέσα ένα χειρόγραφο κείμενο. Ο όγκος του και ο γραφικός του χαρακτήρας μάλλον δεν ήταν και ότι δελεαστικότερο ούτε για να το φυλλομετρήσεις. Το όνομα του συγγραφέα όμως δεν επέτρεπε καμία καθυστέρηση. Μπροστά μου είχα τα «Απομνημονεύματα» του Στρατηγού Γιάννη Μακρυγιάννη! Έμεινα όλο το βράδυ ξάγρυπνος και την άλλη μέρα ήμουν έτοιμος με τις σημειώσεις μου για την πρώτη συνέντευξη του συγγραφέα πια Μακρυγιάννη. Ο άνθρωπος- ζωντανή ιστορία της επαναστάσεως  ανοίγει επιτέλους τα χαρτιά του. Ή καλύτερα , την καρδιά του!

Ερ.: Συγχωρέστε με για την εμφανή κούραση, αλλά όλο το βράδυ διάβαζα το έργο σας. Είμαι εντυπωσιασμένος! Και βέβαια από τώρα θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες του εκδότη μου για την άδεια να εκδοθούν αποσπάσματα του έργου σας από την εφημερίδα μας.

Γ.Μ. : Με χαρά και εγώ περιμένω να φτάσουν τα λόγια μου σε όσο το δυνατόν περισσότερους νέους. Αυτοί θα πάρουν τις τύχες του τόπου στα χέρια τους, και γι’ αυτό πρέπει να γνωρίζουν…

Ερ.: Πότε αρχίσατε να γράφετε και πότε τελειώσατε τη συγγραφή;

Γ.Μ.: …………………………………………………………………………………..

Ερ.:Πώς μάθατε γράμματα,  αφού όπως λέτε δεν είχατε πάει μικρός στο σχολείο;

Γ.Μ.: ……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….

Ερ.: Αλήθεια, πόσο καιρό σας πήρε να μάθετε «γράμματα»;

Γ.Μ.: ………………………………………………………………………………….

Ερ.: Με λίγα λόγια, τι θα διαβάσει κάποιος στο χειρόγραφό σας;

Γ.Μ.: ………………………………………………………………………………….

Ερ.: Επομένως θα μας μιλήσετε για γεγονότα, στα οποία είσαστε αυτόπτης μάρτυρας.

Γ.Μ.: ……………………………………………………….

Ερ.: Τα καταγράφατε τη στιγμή που συνέβαιναν ;

Γ.Μ. : …………………………………………………………………………………

Ερ.: Άρα δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ημερολόγιο αλλά για μια καταγραφή των «απομνημονευμάτων» σας. Ξέρετε , έχω μια  ένσταση, ως προς τα απομνημονεύματα. Ο συντάκτης τους επειδή μετέχει στα γεγονότα δεν μας δίνει μια σφαιρική εικόνα των πραγμάτων και συνήθως εξαίρει τη προσωπική του συμμετοχή , και επιπλέον δεν μπορεί να ξεφύγει από τις προσωπικές έριδες που συνεπάγεται η συμμετοχή στα κοινά. Εσάς γιατί ο αναγνώστης πρέπει να σας πιστέψει;

Γ.Μ.:……………………………………………………………………………….

Ερ.: Πολλοί ακόμα θα σταθούν στην έλλειψη μόρφωσης. Τι έχετε να τους πείτε;

Ο Αλέξανδρος Σούτσος ήδη δήλωσε « ουδ’ εγώ γνωρίζω να στρέφω την σπάθην, ουδ’ αυτός την γλώσσαν» .

Γ.Μ.:…………………………………………………………………………………………………………

Ερ.: Θα περιμένουμε και αποκαλύψεις ή θα μείνετε  σε γενικές αναφορές για «δυνατούς» και «προκομένους»; Ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί οι δυνατοί που εκμεταλλεύονται τα δίκαια των αδυνάτων;

Γ.Μ.:………………………………………………………………………………………………………………………

Ερ.: Με αυτά που μου λέτε , στρατηγέ μου , ο μόνος τίμιος είσαστε εσείς. Μήπως  πίσω από όλα αυτά κρύβονται πάθη και αντιπαλότητες και όχι η αλήθεια;

Γ.Μ:…………………………………………………………………………………………………………………………..

Ερ.: Τι σημαίνει η φράση «εγώ την αλήθεια θα την ειπώ γυμνή»;   Έχει σχέση και με τον τρόπο γραφής;

Γ.Μ.:………………………………………………………………………………………………………………………………

Ερ.: Πράγματι διαβάζοντας το κείμενο μου έκανε εντύπωση η έλλειψη περίτεχνων εκφράσεων, οι μικρές προτάσεις, ο ευθύς λόγος, ο καθημερινός λόγος, η χρήση της ομιλούσας γλώσσας, διαλεκτικής πολλές φορές, – έμαθα τα ρουμελιώτικα μαζί σας-. Είναι ένα ζωντανό κείμενο από έναν άνθρωπο που έζησε και γνώρισε στο κορμί του τα πάθη της πατρίδας μας. Το κείμενο και η ζωή σας μας δίνει ένα μάθημα για το τι πραγματικά είναι μόρφωση. Ο πατέρας μου έλεγε ότι τα γράμματα δεν τα μαθαίνεις στο πανεπιστήμιο. Συμφωνείτε μαζί του;

Γ.Μ.:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ερ.: Τελειώνοντας, πέστε μας, ποιο ήταν το βασικό κίνητρο που σας έκανε να μάθετε γράμματα και να γράψετε τα απομνημονεύματα σας;

Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ερ.: σας ευχαριστώ πολύ που  δεχτήκατε  να μιλήσουμε!

https://www.youtube.com/watch?v=YQwddNiTqzY

http://https://www.youtube.com/watch?v=YQwddNiTqzY

Θούριος

Λογοτεχνία γ'

Ρήγας Βελεστινλής : Γεννήθηκε το 1857 στο Βελεστίνο ( αρχαίες Φερές ) της Μαγνησίας και αποδείχθηκε δάσκαλος του γένους.

  • Το έργο «Θούριος» είναι ένας πατριωτικός ύμνος που προτρέπει σε απελευθερωτικό αγώνα.
  • Περιλαμβάνει 126 στίχους από τους οποίους δίνονται στο απόσπασμα οι 40 πρώτοι.
  • Η λέξη «θούριος, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, σήμαινε ορμητικός, πολεμικός. Με αυτό τον τίτλο θέλει να αποδώσει το επαναστατικό περιεχόμενο του ποιήματος

Είδος :  πατριωτικό, επαναστατικό άσμα

Θέμα :  Η προτροπή του ποιητή προς τους σκλαβωμένους Έλληνες για  επανάσταση κατά των Τούρκων ( Οθωμανών ).

Γλώσσα :  Δημοτική ( φαναριώτικη ) με ιδιωματισμούς ( πχ ψένουν ), τουρκικές λέξεις και λόγιες ( πχ να ζούμεν )

Ύφος :  απλό ζωντανό, γιατί παρουσιάζει το φλογερό κήρυγμα του Ρήγα

Στίχος :  ιαμβικός, οξύτονος 13 σύλλαβος ( κάθε στίχος αποτελείται από έναν 7σύλλαβο και από έναν 6σύλλαβο ), με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία

Συναισθήματα :

  • Πατριωτικός ενθουσιασμός
  • Αγάπη για ελευθερία

Δομή :

  • 1η ενότητα :  στ. 1-8 , προοίμιο- δυσκολίες των κλεφτών από τη σκλαβιά ( τα δεινά της σκλαβιάς )
  • 2η ενότητα : στ 9-20 Αποτελέσματα δουλείας
  • 3η ενότητα : στ. 21-30 Προτροπή σε απελευθερωτικό αγώνα
  • 4η ενότητα : στ. 31-40 όρκος για κοινό αγώνα και συνέπειες παράβασης του όρκου

Ανάλυση 1ης ενότητας

  • Στ. 1 « ως πότε παλικάρια» : ξέσπασμα απελπισίας, αγανάκτησης, οργήςτου ποιητή για τις άθλιες συνθήκες των σκλαβωμένων Ελλήνων.
  • Παρουσίαση δυσκολιών των κλεφτών ( στ 1-8 ) :

1) ζουν σε στενότητα ( στα στενά ) = ανασφάλεια ( μεταφορικά )

2) σα λιοντάρια ( παρομοίωση ) = μοναχικά, σε μέρη δύσβατα, σε ορεινές περιοχές

3) σε σπηλιές και όχι σε σπίτια, όπως οι άλλοι άνθρωποι

4) στερούνται την κοινωνική ζωή, βλέποντας «κλαδιά» ( δάση ) αντί για ανθρώπους

5) ζουν μακριά από τους δικούς τους

6) σε μια σκλαβωμένη Πατρίδα

  • Χρησιμοποιεί α’ πληθυντικό πρόσωπο, απευθυνόμενος στους κλέφτες αλλά τοποθετώντας και τον εαυτό του μέσα σε αυτούς ( πιθανόν και από προσωπική εμπειρία )
  • Οι ερωτήσεις είναι ρητορικές και με αυτές καλεί όλους τους Έλληνες ( Ρωμιούς ) να επαναστατήσουν για την ελευθερία τους
  • Γνωμικό : διατυπώνει την άποψη για μια ώρα ελεύθερης ζωής παρά για μακροχρόνια δουλεία που ισοδυναμεί με φυλακή ( έμμεση προτροπή για αγώνα και επανάσταση ). Έμμεσα καταγράφει τις εμπειρίες των Ελλήνων ( φυλακίσεις, καταπίεση ) στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Σχήματα λόγου :

  • Παρομοίωση : στ. 2  «σα λιοντάρια»
  • Ασύνδετο :  στ. 1-2, 3-4
  • Μεταφορά : «πικρή σκλαβιά», «χάνουμε αδέρφια», «παρά σκλαβιά και φυλακή»
  • Αντίθεση : «ελεύθερη ζωή- σκλαβιά»

Ανάλυση 2ς ενότητας

  • Χρησιμοποιεί β’  ενικό πρόσωπο γιατί απευθύνεται σε όλους τους σκλαβωμένους ( αμεσότητα )
  • Στ. 9 ρητορική ερώτηση ( η ζωή χωρίς ελευθερία δεν έχει αξία )
  • Στ. 10 καλεί κάθε σκλαβωμένο Ρωμιό να σκεφτεί τα αποτελέσματα, τις συνέπειες της δουλείας :

Α) απώλεια ζωής ή ισόβια βάσανα ( ψένουν στη φωτιά )

Β) απόλυτη υποταγή στον τύραννο ( Σουλτάνο ) και εκμετάλλευση από αυτόν ( στ.12-14 )

Γ) Ο τύραννος κοιτά το συμφέρον του και την εξουσία του και θανατώνει/τιμωρεί όλους ανεξάρτητα από αξιώματα, τίτλους, εθνικότητες, φυλές, κοινωνικές τάξεις ( παραδείγματα επωνύμων Φαναριωτών που θανατώθηκαν )

Δ) Καμία πρόοδος δε σημειώνεται ( στασιμότητα, στ 20 )

  • Υπάρχει ιεραρχική κλιμάκωση των δεινών της δουλείας που ξεκινά από την καταπίεση ( στ 11-16 ) και φτάνει μέχρι τη θανάτωση ( στ. 17-20 ) – δραματική ατμόσφαιρα : άρα απευθύνεται όχι μόνο στους Έλληνες- Ρωμιούς και στους άλλους λαούς των Βαλκανίων αλλά και στους καταπιεσμένους Τούρκους

Σχήματα λόγου :

  • Μεταφορά :   ( ψένουν …φωτιά , το αίμα σου να πιει, καθρέπτης είν’ να ιδής )

Ανάλυση 3ης ενότητας

Αποτελεί παραινετική στροφή

  • Χρήση β’ ενικού, α’ πληθυντικού πληθυντικού ( ελάτε, ας κάμωμεν, να βάλωμεν, προτρεπτική προστακτική και υποτακτική )
  • Στ.22 η απόφαση για Αγώνα ( επανάσταση ) πρέπει να επισφραγιστεί με όρκοστο Σταυρό
  • Στ. 23  όραμα για ίδρυση ενός κράτος με ικανούς, άξιους ηγέτες που διαπνέονται από πατριωτισμό
  • Στ. 25    Οι νόμοι ορίζουν το «κράτος δικαίου» , απαραίτητη η υπακοή στους νόμους, ενώ η αναρχία θεωρείται δουλεία, αφού δεν υπάρχουν νόμοι για να περιφρουρούν τα δικαιώματα των ανθρώπων ( στ. 27 )

Σχήματα λόγου :

Προσωποποίηση : « οι Νόμοι», «η Πατρίδα»

Παρομοίωση : ( η αναρχία ομοιάζει την σκλαβιά, σαν θηρία  )

Μεταφορά : ( σκληρή φωτιά )

Αντίθεση : αρχηγός- αναρχία

Ανάλυση 4ης ενότητας

  • Προηγείται η αφήγηση :  ορκίζεται στον Ουρανό και όχι στο σταυρό, ίσως για να δείξει έναν υπερεθνικό χαρακτήρα της επανάστασης
  • Σε α’ πρόσωπο, αρχίζει με την επίκληση του Θεού
  • Δεσμεύσεις όρκου :

α) δε θα γίνει όργανο του κατακτητή, στ. 32

β) δε θα δουλέψει για τα συμφέροντά τους και δε θα παρασυρθεί από τις υποσχέσεις τους  στ 33-34

γ) μόνος σκοπός : ο αφανισμός των εχθρών ( τυράννων )  στ.35-36

δ) πίστη στη πατρίδα στ. 37

ε) απόλυτη υπακοή στους άρχοντες ( στρατηγό ) στ.38

στ ) τιμωρία στους επίορκους – σκληρή τιμωρία από την παράβαση του όρκου

( εικόνα- παρομοίωση : σαν καπνός, μεταφορά : συντρίβω τον ζυγόν  και υπερβολή : «ν’ αστράψει …καπνός» )

Πηγή:https://mnfilologos.wordpress.com/2013/10/10/thourios_rigasferaios/

Ερωτόκριτος

ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

 

Βιτσέντζου Κορνάρου, Ερωτόκριτος

 

Ο Ερωτόκριτος είναι ένα μεγάλο αφηγηματικό ποίημα, ένα έμμετρο μυθιστόρημα με πλοκή παραμυθιού. Η δράση του εκτυλίσσεται στην ειδωλολατρική Αθήνα. Το έργο χωρίζεται σε πέντε μέρη και αποτελείται από 10.052 δεκαπεντασύλλαβους, ομοιοκατάληκτους στίχους. Στο ποίημα εξυμνούνται οι ιπποτικές αρετές, η παλικαριά, ο έρωτας, η φιλία, γενναιοφροσύνη, κλπ. Στο έργο διακρίνονται στοιχεία της ελληνικής λαϊκής παράδοσης μέσα από τον συνδυασμό στοιχείων αρχαίας ελληνικής μυθολογίας και στοιχείων της λαϊκής νοοτροπίας της εποχής.

Γ. 891-936: Διάλογος Ρήγα Ηρακλή και Πεζόστρατου (1ο απόσπασμα)

 

Το πρώτο απόσπασμα θίγει το θέμα της κοινωνικής διαφοράς ανάμεσα στην οικογένεια της Αρετούσας και του Ερωτόκριτου. Έχει στο μεταξύ προηγηθεί ο έρωτας του Ερωτόκριτου και η ανταπόκριση της Αρετούσας (Α΄ Μέρος) καθώς και το κονταροχτύπημα και η νίκη του Ερωτόκριτου (Β΄ Μέρος). Οι δύο νέοι αποφασίζουν να παρακαλέσει ο Ερωτόκριτος τον πατέρα του, Πεζόστρατο, να αποκαλύψει στον πατέρα της Αρετούσας και βασιλιά Ηράκλη την αγάπη τους και τα σχέδιά τους για το γάμο.

 ΘΕΜΑ

Ο Πεζόστρατος ζητά από τον βασιλιά να γίνει η κόρη του βασιλιά, Αρετούσα, γυναίκα του γιου του, Ερωτόκριτου. Ο Ηράκλης οργίζεται, διώχνει τον Πεζόστρατο και διατάζει να εξοριστεί ο Ερωτόκριτος.

ΔΟΜΗ – ΕΝΟΤΗΤΕΣ

1η (891-898):   Η απόφαση του Πεζόστρατου να μιλήσει στον βασιλιά

2η (899-910):   Τα επιχειρήματα του Πεζόστρατου μπροστά στον βασιλιά

3η (911-919):   Ο Πεζόστρατος αποκαλύπτει στον βασιλιά την αγάπη των δύο νέων

4η (920-936):   Η οργισμένη αντίδραση του βασιλιά

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

 

Χαρακτηρισμός και επιχειρήματα του Πεζόστρατου

Ο Πεζόστρατος αφού πρώτα προσπαθεί να πείσει τον γιο να αλλάξει γνώμη, τελικά εξαιτίας της μεγάλης του αγάπης του προς τον Ερωτόκριτο, αποφασίζει να μιλήσει στον βασιλιά. Ωστόσο, έχοντας επίγνωση της κατώτερης κοινωνικής του θέσης και καθώς αντιλαμβάνεται πόσο ευαίσθητο είναι το ζήτημα για το οποίο θα μιλήσει στον βασιλιά, καθυστερεί την κουβέντα του και διστάζει. Τελικά όμως παρουσιάζεται μπροστά στον βασιλιά μετριοπαθής και συνετός και καταφέρνει να του μιλήσει με τόλμη και ευθύτητα. Υποστηρίζει πως τα πνευματικά και σωματικά χαρίσματα είναι τα βασικά προσόντα ενός ανθρώπου και όχι η καταγωγή του.

 

Μάλιστα χρησιμοποιεί τα ακόλουθα επιχειρήματα, επικαλούμενος τη λογική του βασιλιά:

  • Κάνει ένα είδος ιστορικής αναδρομής στο παρελθόν, αποδίδοντας κύρος σε παλαιότερες εποχές (σε σχέση με το παρόν), κατά τις οποίες ζούσαν «μεγάλοι αθρώποι»
  • Αναφέρει ότι οι αφέντες και οι βασιλιάδες παλαιότερων εποχών είχαν άλλες αξίες στη ζωή τους: έβαζαν την αρετή, τη γνώση, την ανδρεία και τα κάλλη, πάνω από τα πλούτη, την εξουσία και τα χρήματα και επέτρεπαν στα παιδιά τους να βρίσκουν το ταίρι τους και μεταξύ των απλών ανθρώπων του λαού, αρκεί να είχε τα παραπάνω πνευματικά και σωματικά χαρίσματα.
  • Στη συνέχεια καταφεύγει σε γνωμικό (άποψη που παραδέχονται όλοι και που εκφράζει τον κοινό νου ή μια ευρέως αποδεκτή αλήθεια): ότι η αρετή, η γνώση και η ευγένεια είναι αγαθά που δεν μπορεί να καταστρέψει ο χρόνος, σε αντίθεση με τα βασίλεια, την εξουσία, την περιουσία που έρχονται και παρέρχονται. Με άλλα λόγια υπογραμμίζει το ευμετάβλητο του πλούτου και της εξουσίας, ενώ η αρετή, η γνώση και η ευγένεια παρουσιάζονται ως διαχρονικές αξίες.
  • Καταλήγει ότι ο τροχός της τύχης που φέρνει άλλοτε λύπες και άλλοτε χαρές δεν μπορεί ποτέ να καταργήσει την αξία της γνώσης και της αρετής.
  • Ο Πεζόστρατος με τον λόγο του εκφράζει τις αξίες και αντιλήψεις της ανερχόμενης αστικής τάξης.

 

Η αντίδραση του βασιλιά

  • Ο βασιλιάς οργίζεται, διώχνει τον Πεζόστρατο και διατάζει να εξοριστεί ο Ερωτόκριτος. Σε περίπτωση που δε συμμορφωθούν με τις διαταγές του, τους απειλεί με θάνατο. Νιώθοντας προσβεβλημένος από το ‘θράσος’ του Πεζόστρατου, να ζητήσει την κόρη του για γυναίκα του γιου του, ο Ηράκλης οδηγείται σε μια συμπεριφορά αυταρχική, εγωιστική, αλαζονική (‘υβριστική’) και βίαιη. Εκφράζει την αυθαιρεσία και την αλαζονεία της εξουσίας.
  • Αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση ανθρώπου, ο οποίος κατέχοντας την εξουσία, αισθάνεται παντοδύναμος και νομίζει πως μπορεί να συμπεριφέρεται απέναντι σε όλους τους υπόλοιπους σαν να ήταν υποχείριά του, έχοντας το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει.
  • Πιστεύει ακράδαντα στην αντίληψη πως η καταγωγή είναι απαραίτητη στην επιλογή του συντρόφου, υποτιμώντας άλλες αρετές και χαρίσματα, που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος.
  • Εκφράζει τις αντιλήψεις και αξίες του κατεστημένου – της αριστοκρατίας.


ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

 

Μετρική

Το ποίημα είναι γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο (όπως και τα δημοτικά τραγούδια) με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία (υπάρχει ομοιοκαταληξία σε κάθε δίστιχο)

Γλώσσα

Δημοτική γλώσσα και ειδικότερα το λαϊκό ιδίωμα της Ανατολικής Κρήτης.

Εκφραστικά μέσα

Στον Ερωτόκριτο αφθονούν οι ομηρικές παρομοιώσεις, υπάρχει σύνθεση αντιθέσεων και το στοιχείο της υπερβολής.

 

Ο αφηγητής-ποιητής & οι διάλογοι των προσώπων

Ο ποιητής άλλοτε παίρνει ο ίδιος τον λόγο (αναλαμβάνει τον ρόλο του αφηγητή) και μας αφηγείται σε γ΄ πρόσωπο (τριτοπρόσωπη αφήγηση) τα γεγονότα της ιστορίας, περιγράφει εικόνες, χαρακτηρίζει τα πρόσωπα και μας παρουσιάζει τις σκέψεις τους, τα συναισθήματά τους και τις ψυχικές τους συγκρούσεις. Άλλοτε πάλι αφήνει τα ίδια τα πρόσωπα να μιλήσουν με τη δική τους φωνή, μέσα από τους διαλόγους.

Ο ποιητής με την εναλλαγή αφήγησης και διαλόγων πετυχαίνει

  • να διατηρήσει ζωντανό το ενδιαφέρον των αναγνωστών
  • να δώσει έμφαση στα σημεία της ιστορίας που θέλει (βάζοντας τους ήρωες να μιλούν οι ίδιοι) και να παρουσιάσει σύντομα άλλα σημεία της ιστορίας (δίνοντάς τα περιληπτικά μέσα από την τριτοπρόσωπη αφήγηση)
  • να μας εξηγήσει καλύτερα κάποιες καταστάσεις, ενσωματώνοντας σχόλια και κρίσεις του (μέσα στην τριτοπρόσωπη αφήγηση), ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα κάποιες καταστάσεις και συμπεριφορές των ηρώων.
  • Έτσι στο έργο υπάρχει μεικτός τρόπος αφήγησης.
  • Αφήγηση σε γ΄ πρόσωπο: ο ποιητής-αφηγητής παρουσιάζει τα γεγονότα, περιγράφει εικόνες, χαρακτηρίζει τα πρόσωπα και συνδέει τους διαλόγους των προσώπων μεταξύ τους.
  • Διάλογοι των προσώπων (ο κάθε ήρωας μιλά σε α΄πρόσωπο): Τα πρόσωπα του έργου παίρνουν τον λόγο και μιλούν

 

Δ. 1003-1038: Μάχη Αθηναίων και Βλάχων (2ο απόσπασμα)

ΘΕΜΑ

Κατά τη διάρκεια της μάχης μεταξύ Αθηναίων και Βλάχων ο Ερωτόκριτος έφιππος κατατροπώνει τους Βλάχους και σώζει τους Αθηναίους.

Το απόσπασμα αποτελεί μία ενότητα.

 

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Επικά στοιχεία

Το ηρωικό πνεύμα και τα ανδραγαθήματα του ήρωα μέσα στη μάχη.

Το επικό στοιχείο υπογραμμίζεται με τη χρήση ομηρικών παρομοιώσεων και τη χρήση κατάλληλων ουσιαστικών και επιθέτων:

 

Παρομοιώσεις

1013-1018: Ο Ερωτόκριτος παρομοιάζεται με ανεμοστρόβιλο που προκαλεί τρομερό θόρυβο και τρόμο στον εχθρό.

1025-1034: Ο ήρωας παρομοιάζεται με πεινασμένο λιοντάρι που ορμά να κατασπαράξει τα θύματά του.

1035-1036: Ο Έρωτόκριτος παρομοιάζεται με αϊτό που ορμά για ν’ αρπάξει τη λεία του.

 

Παρατηρούμε ότι όλες οι παρομοιώσεις είναι από τον κόσμο της φύσης, για να είναι άμεσα κατανοητές από τους αναγνώστες της εποχής και ταυτόχρονα είναι ιδιαίτερα εκφραστικές και ζωντανές. Θυμίζουν τις παρομοιώσεις του Ομήρου γι αυτό και μπορούν να χαρακτηριστούν ως ομηρικές.

Ασκηση: Σχήματα Λόγου : Να βρείτε :

  1. Μεταφορά: ………………………………………………………………..
  2. Σύγκριση- αντίθεση : ……………………………………………………..
  3. Ασύνδετο και παρατακτικό σχήμα : ……………………………………                                                                                                                                πηγή: usrs.sch.gr/fk-thess/NEA_3_GYMNASIOU/KORNAROS_EROTOKRITOS.doc ερωτοκριτος γ γυμν αναλυση

 

Του γιοφυριού της Αρτας

 

Α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

 

 

Νόημα

Μεγάλος αριθμός μαστόρων και μαθητευομένων προσπαθούν να χτίσουν ένα γεφύρι στο ποτάμι στης `Αρτας. `Οτι όμως χτίζουν το πρωί, το βράδυ γκρεμίζεται. Βλέποντας λοιπόν τους κόπους και τις προσπάθειες τους να πηγαίνουν χαμένες, οι μάστορες και οι μαθητάδες κλαινε και μοιρολογούν.

Τότε, περνάει από εκεί ένα πουλάκι με ανθρώπινη φωνή και τους φέρνει ένα κακό μήνυμα: για να στεριώσει το γεφύρι πρέπει να στοιχειώσουν άνθρωπο και, μάλιστα, όχι οποιονδήποτε, παρά μόνο την όμορφη γυναίκα του πρωτομάστορα. Μόλις άκουσε την τραγική είδηση ο πρωτομάστορας, απελπίζεται και βρίσκεται σε τεράστιο δίλημμα.

Ωστόσο δεν αργεί να πάρει την απόφαση του, αφού λίγο αργότερα παραγγέλνει της γυναίκας του να έρθει, στέλνοντας της μήνυμα με το αηδόνι. Το πουλί όμως δεν άκουσε καλά και αντί να της πει να μη βιαστεί να ετοιμαστεί, αλλά να έρθει αργά το απόγευμα στο γεφύρι, όπως του είχε παραγγείλει ο πρωτομάστορας, της μηνάει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή να πάει όσο το δυνατό πιο γρήγορα.

`Ετσι, σε λίγο κάνει την εμφάνιση της στο γεφύρι η γυναίκα. Μόλις την βλέπει ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του από τον πόνο. Εκείνη, αθώα και ανυποψίαστη γι’ αυτό που θα γίνει, χαιρετά χαρούμενα τους μαστόρους και τους μαθητάδες και εκφράζει το ενδιαφέρον της για την άσχημη διάθεση του άντρα της. Τότε της λένε ότι ο πρωτομάστορας είναι στενοχωρημένος γιατί του έπεσε το δαχτυλίδι στην καμάρα. Αμέσως η γυναίκα προθυμοποιείται να μπει η ίδια και να βρει το δαχτυλίδι.

Κατεβαίνει λοιπόν η γυναίκα μέχρι τη μέση και, μη βρίσκοντας το δαχτυλίδι, ζητά από τους εργάτες να την ανεβάσουν. Εκείνοι όμως αρχίζουν να την κτίζουν, ρίχνοντας πέτρες, λάσπη και ασβέστη. Ο ίδιος ο πρωτομάστορας ρίχνει το μεγαλύτερο λίθο. Τότε, η άτυχη γυναίκα αρχίζει να θρηνεί τη μοίρα της. Στη συνέχεια θυμάται τις δύο αδελφές της που είχαν παρόμοια τύχη και καταριέται το γεφύρι να μη στεριώσει ποτέ, αλλά όποιος περαστικός περνάει από αυτό να πέφτει. Οι εργάτες όμως την παρακαλούν ν’ αλλάξει την κατάρα, υπενθυμίζοντας της ότι έχει αδελφό που μπορεί να περάσει από εκεί. Τότε η γυναίκα, εξαιτίας της αγάπης που τρέφει για τον αδελφό της, αλλάζει την κατάρα έτσι που να ισοδυναμεί με ευχή για το στέριωμα του γεφυριού.

 

Ενότητες

  • 1η Ενότητα (στ.1-6): Εισαγωγή – Το χτίσιμο και το γκρέμισμα του γεφυριού, καθώς και ο θρήνος των μαστόρων και των μαθητάδων.
  • 2η Ενότητα (στ.7-13): Το πουλί με την ανθρώπινη φωνή υπαγορεύει σαν λύση τη θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα.
  • 3η Ενότητα (στ.14-20): Η υποταγή στη μοίρα.
  • 4η Ενότητα (στ.21-29): Η άφιξη της γυναίκας και η εξαπάτηση της από τους μαστόρους.
  • 5η Ενότητα (στ.30-34): Το στοίχειωμα της κόρης
  • 6η Ενότητα (στ.35-40): Ο θρήνος και η κατάρα.
  • 7η Ενότητα (στ.41-46): Η αλλαγή της κατάρας και το στέριωμα του γεφυριού.

 

Θέμα: Η θυσία της νεαρής και όμορφης γυναίκας του Πρωτομάστορα προκειμένου να στερεωθεί το γεφύρι που χτίζει / Το στερέωμα, το «στοίχειωμα» του γεφυριού.

  Ιδέες/ Μηνύματα

  • Tα μεγάλα και σπουδαία έργα απαιτούν ανθρώπινες θυσίες. Αυτές οι θυσίες είναι που προφυλάσσουν και προστατεύουν τα έργα αυτά.
  • Το μεγάλο κόστος του έργου του, στην προσωπική και οικογενειακή του ζωή, το υφίσταται ο αρχηγός.
  • Η δύναμη της κατάρας αυτών που πρόκειται να πεθάνουν είναι πολύ μεγάλη και επηρεάζει τη ζωή των ζωντανών.
  • Ο άνθρωπος δεν μπορεί να αποφύγει το πεπρωμένο του ούτε αυτό που του έχει γραμμένο η μοίρα του.

Το χτίσιμο του γεφυριού

–Είχε μεγάλη σημασία τις παλαιότερες εποχές και σηματοδοτούσε την προσπάθεια του ανθρώπου να τιθασεύσει τη φύση (ωστόσο κάποιες φορές η φύση εκδικείται).

-Επειδή είναι σπουδαίο το έργο ,απαιτείται και μεγάλη θυσία και μάλιστα ένα σπουδαίο πρόσωπο, όπως ο Πρωτομάστορας, πρέπει να κάνει τη θυσία. Εδώ υπάρχουν στοιχεία-μνήμες του πανάρχαιου εθίμου των ανθρωποθυσιών.

– Η γυναίκα του Πρωτομάστορα που θυσιάζεται γίνεται το καλό στοιχειό του γεφυριού.

 

Δοξασία της «στοιχειώσεως»: σύμφωνα με τη δοξασία (=πίστη, αντίληψη) της στοιχειώσεως  ή του «στοιχειώματος», δηλαδή της θυσίας ζώου ή ανθρώπου στα θεμέλια ενός οικοδομήματος για να στεριώσει, το θύμα γίνεται το καλό στοιχειό του οικοδομήματος και η ψυχή του με τις υπερφυσικές ικανότητες, όχι μόνο το στεριώνει, αλλά και το προφυλάσσει από κάθε κίνδυνο.

 

Οι ψυχολογικές διακυμάνσεις της γυναίκας του πρωτομάστορα

· –  αρχικά είναι ξένοιαστη και χαρούμενη.

– ανυποψίαστη γι αυτό που πρόκειται να συμβεί.

– αισθάνεται μεγάλη αγάπη για τον άντρα της και είναι πρόθυμη να τον βοηθήσει όπως μπορεί

– (μετά το χτίσιμο) νιώθει θυμό και οργή απέναντι στον Πρωτομάστορα που την ξεγέλασε.

– νιώθει ακόμη λύπη, πίκρα, πόνο, απογοήτευση, αίσθημα προδοσίας.

– αισθάνεται μεγάλη αγάπη για τον μονάκριβο αδερφό της (ισχυροί οι δεσμοί αίματος)

– τελικά αποδέχεται τη Μοίρα της.

 

Το δίλημμα του Πρωτομάστορα: 

-νιώθει μεγάλη αγάπη για τη γυναίκα του.

-όταν μαθαίνει από το πουλί ότι ο μόνος τρόπος για να στεριώσει το γεφύρι είναι να στοιχειώσει τη γυναίκα του αισθάνεται θλίψη και πόνο, καταρρέει συναισθηματικά και ψυχικά (του θανάτου πέφτει).

-προσπαθεί όσο περνάει από το χέρι του να αναβάλει ή να ματαιώσει το κακό (της παραγγέλλει να έρθει αργά).

-αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει δόλο προκειμένου να πείσει τη Λυγερή να κατεβεί στην καμάρα του γεφυριού.

(η αγάπη για τη γυναίκα του λειτουργεί σε ατομικό επίπεδο).

·    ταυτόχρονα  έχει έντονη την αίσθηση του χρέους, της ευθύνης, του καθήκοντος, απέναντι στους συνανθρώπους του, εφόσον αυτός είναι ο βασικός υπεύθυνοςενός πολύ σημαντικού έργου

(η αίσθηση του χρέους λειτουργεί σε συλλογικό επίπεδο) .

·    νιώθει βίαιη σύγκρουση των δύο καθηκόντων.

– στο τέλος όμως υποτάσσεται στη Μοίρα.

– βάζει το συλλογικό / κοινωνικό χρέος πάνω από τα ατομικά του συναισθήματα.

·    Η σύγκρουση του Πρωτομάστορα είναι κατά βάση τραγική διότι συγκρούεται με δυνάμεις υπέρτερες (Μοίρα). Τραγικότητα επίσης στοιχειοθετείται και όταν ο άνθρωπος εμπλέκεται σε τρομερά διλήμματα και αδιέξοδα με επακόλουθο την ψυχική του οδύνη, την ενοχή, τη συντριβή ή τη λύτρωση.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

 

Χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού που υπάρχουν στο ποίημα:

·   ο στίχος του είναι ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος (η πρώτη συλλαβή άτονη και η δεύτερη  τονισμένη)

·    επανάληψη λέξεων, φράσεων ακόμη και ολόκληρων στίχων.

·    στερεότυπες εκφράσεις που επαναλαμβάνονται.

·    υπερβολή (ο μεγάλος αριθμός των μαστόρων).

·    προσωποποίηση (το πουλί μιλά με ανθρώπινη φωνή).

·    μαγικά στοιχεία (το ανεξήγητο γκρέμισμα του γεφυριού, το πουλί που μιλά, το στοίχειωμα).

·    ο νόμος των τριών: (τρεις αδερφάδες/ αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα, κλπ)

·    λαϊκές δοξασίες: (το στοίχειωμα ανθρώπου για να στεριώσει το γεφύρι/ μια κατάρα δεν παίρνεται πίσω, μπορεί μόνο να τροποποιηθεί και από κατάρα να γίνει ευχή).

·    λόγος λιτός και πυκνός (έμφαση δίνεται στα ρήματα και τα ουσιαστικά).

·    ο στίχος – δίστιχο έχουν αυτοτέλεια (δεν υπάρχει διασκελισμός= ολοκλήρωση νοήματος στον επόμενο στίχο).

·    το «θέμα του αδύνατου».

·    «άσκοπα ερωτήματα».

 

Μαγικά στοιχεία / στοιχεία παραμυθιού

·    το γκρέμισμα του γεφυριού χωρίς αιτία

·    η εμφάνιση του πουλιού που μιλά σαν άνθρωπος (δίνει λύση στον Πρωτομάστορα, μεταφέρει το μήνυμα στη Λυγερή)

·    το στοίχειωμα του γεφυριού

·    το δαχτυλίδι που είναι σύμβολο γάμου, ενότητας, αγάπης (το δαχτυλίδι εδώ είναι παραμυθικό στοιχείο, χωρίς όμως να έχει μαγική λειτουργία)

Ο ρόλος του πουλιού

–    Προωθεί σημαντικά την εξέλιξη της δράσης: αρχικά επεμβαίνει και δίνει λύση  στο  έως τότε άλυτο πρόβλημα και στη συνέχεια παραλλάσσει-αντιστρέφει τα λόγια  του  Πρωτομάστορα προκειμένου να υλοποιηθεί η απαιτούμενη λύση

–    Είναι φορέας του υπερβατικού-του μεταφυσικού (δεν είναι ένα απλό ανθρώπινο ον – είναι πέρα και πάνω από τα ανθρώπινα) γι’ αυτό και η λύση που προτείνει έχει κύρος

–    Ταυτόχρονα λειτουργεί και ως η φωνή της Μοίρας.

–    Το πουλί που μιλά είναι ένα παραμυθικό στοιχείο (και προσωποποίηση) και ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα δημοτικά τραγούδια.

 

Τραγική ειρωνεία

Ο αναγνώστης γνωρίζει την τύχη της Λυγερής ενώ η ίδια η ηρωίδα το αγνοεί.

 

Ειρωνεία (το πουλί, το αηδόνι):

 

Το αηδόνι είναι γνωστό για τη μελωδική του φωνή.

Εδώ όμως μπορούμε να πούμε ότι λειτουργεί ειρωνικά, καθώς μεταφέρει με τη μελωδική του φωνή κακό μήνυμα.

 

Εναλλαγή αφήγησης και διαλόγου

Η αφήγηση γίνεται σε τρίτο (γ΄) πρόσωπο και είναι μια «αντικειμενική» παρουσίαση των γεγονότων από έναν αφηγητή, που δεν συμμετέχει στα γεγονότα (αφηγηματικό μέρος).

Οι διάλογοι είναι σύντομοι και φυσικοί. Δίνουν με ζωντάνια και παραστατικότητα ταέντονα συναισθήματα και τις συγκρούσεις των προσώπων (δραματικό μέρος).

 

Χρόνος

O Χρόνος είναι γραμμικός, εξελίσσεται συνέχεια προς τα μπρος – δεν υπάρχουν αναδρομές στο παρελθόν (flashback).

 

Aλλα επιμέρους στοιχεία του ποιήματος.

*Αριθμός των μαστόρων

Ο μεγάλος αριθμός των μαστόρων δείχνει τη σπουδαιότητα του έργου.

*Μέγα λίθο

Ο πρωτομάστορας ρίχνει μέγα λίθο για να επισπεύσει το μαρτύριο της αγαπημένης του.

Απαντήσεις σε ερωτήσεις

1. Το τραγούδι είναι χωρισμένο σε τρεις σκηνές. Να επισημάνετε τις εικόνες που απαρτίζουν την καθεμιά.

H πρώτη σκηνή (στ.1-20) περιλαμβάνει τις εξής εικόνες:

  • Στ.1-6: Το χτίσιμο και το γκρέμισμα του γεφυριού, καθώς και ο θρήνος των μαστόρων για τον άδικο κόπο που καταβάλλουν.
  • Στ.7-13: Η εμφάνιση του πουλιού και η τραγική λύση που φέρνει.
  • Στ.14-20: Το μήνυμα που μεταφέρει το πουλί στη γυναίκα του πρωτομάστορα.

Τη δεύτερη σκηνή (στ.21-32) αποτελούν οι εξής εικόνες :

  • Στ.21-22: Η εμφάνιση της γυναίκας και η ψυχική οδύνη του πρωτομάστορα.
  • Στ.23-29: Η εξαπάτηση της γυναίκας από τους μαστόρους σχετικά με τη στενοχώρια του άντρα της.
  • Στ.30-32: Το κατέβασμα της κόρης στο ποτάμι, για να βρει το δαχτυλίδι του άντρα της.

Η τρίτη και τελευταία σκηνή (στ.33-46) απαρτίζεται από τις παρακάτω εικόνες :

  • Στ.33-34: Το στοίχειωμα της γυναίκας
  • Στ.35-40: Η κατάρα της να μη στεριώσει το γεφύρι
  • Στ.41-46: Η αλλαγή της κατάρας της, μετά από παράκληση των ανθρώπων.

2. Στο τραγούδι άλλα γεγονότα δίνονται με αφήγηση και άλλα με διάλογο. Γιατί;

Στο τραγούδι υπάρχει εναλλαγή της αφήγησης με το διάλογο, ούτως ώστε να μη γίνεται κουραστική η εξιστόρηση των γεγονότων μόνο μέσα από μια τριτοπρόσωπη αφήγηση. Απώτερος στόχος της χρήσης του διαλόγου σ’ ολόκληρο το τραγούδι είναι η έκφραση των συναισθημάτων των προσώπων με ζωντάνια και παραστατικότητα. `Ετσι, υπάρχει στο τραγούδι έντονη δραματικότητα, που σε συνδυασμό με την αφήγηση, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Εξάλλου, η δραματοποίηση της αφήγησης αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό των παραλογών γενικότερα. Η εναλλαγή της δράσης, καθιστώντας την παράλληλα και πιο ενδιαφέρουσα.

3. Να βρείτε τα μαγικά στοιχεία που υπάρχουν στο τραγούδι και συντελούν στην εξέλιξη του δράματος.

Στο τραγούδι υπάρχουν αρκετά μαγικά στοιχεία, πολύ συνηθισμένα και προσφιλή στα δημοτικά τραγούδια, τα οποία βοηθούν στην εξέλιξη του δράματος. Καταρχάς, λοιπόν, το ίδιο γεφύρι αποκτά εδώ μαγικές ιδιότητες, αφού για κάποιο περίεργο και ανεξήγητο λόγο δε λεει να στεριώσει, αλλά ολοένα γκρεμίζεται. Αυτή η επίμονη άρνηση του γεφυριού να χτιστεί αποτελεί και τη βασική αιτία που θα προκαλέσει στη συνέχεια το δράμα. `Ενα άλλο μαγικό στοιχείο μέσα στο τραγούδι είναι η εμφάνιση του πουλιού με την ανθρώπινη φωνή, το οποίο έρχεται να δώσει λύση στο πρόβλημα των μαστόρων με την προφητική συμβουλή του. Συγχρόνως, όμως, δημιουργεί ένα τραγικό δίλημμα στον πρωτομάστορα, η απόφαση του οποίου θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της υπόθεσης. Επίσης, μαγικό στοιχείο αποτελεί και το δεύτερο πουλί, το αηδόνι, το οποίο θα μεταφέρει το μήνυμα στη γυναίκα του πρωτομάστορα. Τα πουλιά, οι αγαπημένοι αγγελιαφόροι των δημοτικών τραγουδιών, απαιτείται να έχουν ανθρώπινη ομιλία, ούτως ώστε να μπορούν να επικοινωνούν με τους ανθρώπους, αλλά και να τους μεταφέρουν τα μηνύματα. Πρόκειται για ένα μαγικό στοιχείο που συναντάμε πολύ συχνά στα παραμύθια, όπου και εκεί τα πουλιά παρουσιάζονται ανθρωπόλαλα. Η παρανόηση του αηδονιού, που αντί να πει της γυναίκας να έρθει στο γεφύρι αργά της είπε ακριβώς το αντίθετο, αποτελεί ένα επιπλέον μαγικό στοιχείο, το οποίο επιταχύνει την εξέλιξη. Τέλος, η κατάρα της γυναίκας να μη στεριώσει το γεφύρι, αλλά όποιος περνάει από εκεί να πέφτει μέσα, ανήκει πάλι στο χώρο του παραμυθιού και των λαϊκών δοξασιών. Η κατάρα θεωρούνταν ότι είχε πολύ μεγάλη δύναμη και, καθώς σχετιζόταν με τη μαγεία, μπορούσε να προκαλέσει μεγάλα κακά. `Ετσι, για να αναιρεθεί μια κατάρα, έπρεπε το πρόσωπο που την ξεστόμισε να πει μια νέα κατάρα, η οποία θα ισοδυναμούσε σε τελική ανάλυση με ευχή. Γι’ αυτό και οι εργάτες ζητάνε από την κόρη να αλλάξει την κατάρα της, υπενθυμίζοντας της ότι έχει αδελφό στα ξένα και μπορεί να περάσει από το γεφύρι.

4. Να επισημάνετε τη δραματική σύγκρουση που συντελείται στην ψυχή των ηρώων και τα στάδια περνά αυτή.

Ο πρωτομάστορας αποτελεί μια τραγική φυσιογνωμία, καθώς βρίσκεται μπροστά σε μια τρομερή ψυχολογική σύγκρουση. Πρέπει ν’ αποφασίσει να θυσιάσει τη ζωή της όμορφης γυναίκας του ή τα μεγαλόπνοα σχέδια του για το γεφύρι της `Αρτας. Το δράμα και η ψυχική οδύνη του πρωτομάστορα είναι απερίγραπτη. Τελικά υποτάσσεται στη μοίρα του και αποφασίζει να θυσιάσει τη γυναίκα του. Η απόφαση του όμως αυτή τον γεμίζει με πόνο και θλίψη, διότι αγαπάει πολύ τη γυναίκα του. Το δράμα του πρωτομάστορα φτάνει στην κορύφωση του, όταν έρχεται η κοπέλα στο γεφύρι, μετά από πρόσκληση του ιδίου. Τέλος, όταν φτάνει η τραγική στιγμή της θυσίας, ο πρωτομάστορας κάνει την πιο εντυπωσιακή και αποφασιστική κίνηση. Παίρνει και ρίχνει το μεγαλύτερο λίθο, ολοκληρώνοντας έτσι την πράξη της θυσίας. Διότι αυτόν είναι που βαρύνει πάνω απ’ όλους η ευθύνη του έργου, αλλά και η θυσία της γυναίκας του.

Εξίσου τραγικό πρόσωπο αποτελεί και η γυναίκα του πρωτομάστορα, η οποία φτάνει στο γεφύρι ξέγνοιαστη και ανυποψίαστη. Χαιρετά χαρούμενα και εγκάρδια τους εργάτες και, επειδή βλέπει τον άντρα της να είναι λυπημένος και σκεφτικός, ρωτά να μάθει την αιτία της στενοχώριας του. Το ενδιαφέρον και η αγάπη που νιώθει για τον άντρα της είναι φανερή. `Ετσι, χωρίς να βάλει κάτι κακό στο μυαλό της, παρουσιάζεται αμέσως πρόθυμη να κατέβει για να βρει το δαχτυλίδι που είχε χάσει ο άντρας της. Ενώ όμως δεν είχε κατέβει καλά – καλά μέχρι τη μέση, η γυναίκα προαισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά και ζητά από τους εργάτες να την βγάλουν γρήγορα έξω. Εκείνοι, αντί ν’ ακούσουν την παράκληση της, αρχίζουν να ρίχνουν λάσπη, ασβέστη και πέτρες, για να την θάψουν ζωντανή. Τότε η γυναίκα συνειδητοποιεί ότι εξαπατήθηκε από τον άντρα της, το πιο πολύτιμο πράγμα που είχε στη ζωή. Ο θρήνος της υψώνεται τραγικός και σπαραχτικός, ενώ η αδυσώπητη μοίρα προκαλεί την οργή και την αγανάκτηση της κάνοντας την να ξεσπάσει σε βαριές κατάρες. Στο τέλος όμως, η θύμηση του αγαπημένου της αδελφού μαλακώνει τον πόνο της και την κάνει να αλλάξει την κατάρα της με μια άλλη, που στην ουσία ισοδυναμούσε με ευχή.

 

Πηγές:http://mnik-logotexnia.blogspot.gr/2010/11/httpwwwslidesharenetkaterina60ss.html

http://www.odyssey.com.cy/main/default.aspx?it=1&tabid=138&itemid=869

 

 

Εισαγωγή στα δημοτικά τραγούδια/ παραλογές

Λογοτεχνία γ'

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Δημοτικά τραγούδια:
• Δεν είναι ατομικά δημιουργήματα, αλλά έκφραση της λαϊκής ψυχής, οπότε και
εκφράζουν τις βαθύτερες επιθυμίες, τους καημούς και το πνεύμα ενός λαού.
• Είναι προφορικές δημιουργίες και μεταδίδονται από στόμα σε στόμα από τη μια
γενιά στην άλλη. Για το λόγο αυτό δεν υπάρχει μόνο μία μορφή ενός δημοτικού
τραγουδιού, αλλά πολλές μορφές (παραλλαγές), εφόσον αυτοί που το τραγουδούν το
προσαρμόζουν στις ανάγκες τους.
• Τα δημοτικά τραγούδια συνδέονται με τη μουσική και το χορό.
• Έχουν ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο.
Τα δημοτικά τραγούδια χωρίζονται σε τρία είδη:
α) παραλογές
β) ιστορικά (ακριτικά, κλέφτικα, ιστορικά, κλπ)
γ) τραγούδια με κοινωνικό περιεχόμενο, αυτά δηλαδή που αναφέρονται σε διάφορες εκδηλώσεις της ζωής (της αγάπης, νυφιάτικα, νανουρίσματα, κάλαντα αποκριάς, της ξενιτιάς, της δουλειάς, μοιρολόγια, σατιρικά, κλπ)

παραλλαγές / παραλογές
παραλλαγές: οι διάφορες μορφές με τις οποίες διασώζεται ένα δημοτικό τραγούδι (πχ οι παραλλαγές «Του γιοφυριού της Άρτας»)
παραλογές: εκτενή αφηγηματικά τραγούδια που διηγούνται μια ιστορία και μοιάζουν με παραμύθια. Δεν εξυμνούν ηρωικά κατορθώματα, αλλά αφηγούνται τις δραματικές περιπέτειες της ανθρώπινης ζωής.

Χαρακτηριστικά παραλογών:
– Είναι εκτενή αφηγηματικά ποιήματα – Μοιάζουν με παραμύθια (έχουν πολλά παραμυθικά στοιχεία)
– Δραματοποιημένη αφήγηση (δεν έχουμε διήγηση των γεγονότων, αλλά αναπαράστασή τους μέσα από
α) ζωντανούς διαλόγους και β) γοργή δράση