Γλώσσα, με την ευρύτερη έννοια, συνιστά οποιοδήποτε σύνολο ή σύστημα τυποποιημένων συμβόλων, σημείων, ήχων ή κινήσεων, που συνθέτει έναν κώδικα επικοινωνίας, που αποτελεί μέσο ανταλλαγής μηνυμάτων.

Ειδικότερα, ο κατά ομάδες, κυρίως έθνη, καθιερωμένος κώδικας επικοινωνίας, που συνίσταται στην απόδοση συγκεκριμένων σημασιών με λέξεις και εκφράσεις (τόσο ως εσωτερικό οργανωμένο γραμματικό, συντακτικό και λεξιλογικό σύστημα, ως «λόγος», όσο και ως πράξη, εφαρμογή, δηλαδή ως «ομιλία»).

«Εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία Ελληνική, όπως εξελίχθηκε από την Αρχαία, που έφτασε να είναι το μεγάλο καμάρι μας και το μεγάλο μας στήριγμα». Οδυσσέας Ελύτης

Η αξία της γλώσσας

– Η γλώσσα αποτελεί ένα πολυδύναμο εκφραστικό μέσο, αφού επιτρέπει στον άνθρωπο να εκφράσει από τις απλούστερες ιδέες ή και πληροφορίες που του είναι αναγκαίες στον καθημερινό βίο, μέχρι τα υψηλότερα διανοήματα που μπορούν να επηρεάσουν βαθύτατα ποικίλες εκφάνσεις της κοινωνίας.

– Χάρη στη γλώσσα, επομένως, καθίσταται εφικτή η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, καθώς μέσω αυτής είναι δυνατή η πλήρης έκφραση συναισθημάτων, ιδεών, αλλά και απλών πληροφοριών.

– Ειδικότερα, η έκφραση των συναισθημάτων επιτρέπει στους ανθρώπους τη βάθυνση των μεταξύ τους σχέσεων, καθώς τους παρέχει τη δυνατότητα μιας πιο ουσιαστικής γνωριμίας, αλλά και την ευκαιρία τροποποίησης της συμπεριφοράς τους, όταν διαπιστώνεται πως αυτή επενεργεί αρνητικά στο άλλο άτομο.

– Η έκφραση ιδεών και συλλογισμών επιτρέπει την πραγματοποίηση, όχι μόνο απλών καθημερινών πράξεων ή βελτιώσεων, αλλά και την υλοποίηση σημαντικών πνευματικών, επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων.

– Η γλώσσα, άλλωστε, επιτρέπει την εξωτερίκευση ενός ακόμη βασικού στοιχείου της ανθρώπινης προσωπικότητας· της φαντασίας. Έτσι, με τη βοήθεια του γλωσσικού κώδικα το άτομο μπορεί να αποκαλύψει και να διατυπώσει εκείνες τις σκέψεις του που υπερβαίνουν τα όρια του πραγματικού, και τα οποία συχνά βρίσκουν την ιδανική τους έκφραση στα έργα της λογοτεχνίας.

Ειδικότερα:

Πνευματικός τομέας:

– Με τη συνδρομή της γλώσσας -κυρίως μέσω του γραπτού λόγου- το άτομο κατορθώνει να έρθει σε επαφή με τα πνευματικά δημιουργήματα παλαιότερων εποχών, αλλά και με το τρέχον γνωστικό υλικό των διαφόρων επιστημών, επιτυγχάνοντας τον εμπλουτισμό των γνώσεών του και φυσικά τη γενικότερη πνευματική του καλλιέργεια.

– Η γλώσσα, άλλωστε, αποτελεί το βασικό εργαλείο μετάδοσης γνώσεων, καθώς καθιστά εφικτή, όχι μόνο τη μελέτη γραπτών κειμένων, αλλά και τη διεξοδική προφορική παρουσίαση των γνωστικών αντικειμένων από τους διδάσκοντες, με την παράλληλη αποσαφήνιση εννοιών που δυσχεραίνουν το μαθητή.

– Η σύνδεση της γλώσσας με τη συνολική ενίσχυση των πνευματικών και διανοητικών λειτουργιών του ατόμου είναι προφανής, υπό την έννοια πως ο γλωσσικός κώδικας αποτελεί βασικό φορέα σκέψης και συλλογισμών. Η διεύρυνση, επομένως, της γλωσσικής δεξιότητας του ατόμου, όπως και του λεξιλογίου του, προσφέρει το αναγκαίο υλικό για την επίτευξη νέων και πιο σύνθετων συλλογισμών, που ενισχύουν την αντιληπτική του ικανότητα.

– Η γλώσσα ως μέσο πειθούς ωθεί το άτομο στην ενίσχυση της ικανότητάς του να διαρθρώνει κατά τρόπο λογικό τις σκέψεις του, να σχηματίζει επιχειρήματα και να επιτυγχάνει έτσι την αποτελεσματικότερη δυνατή επικοινωνία.

– Ο γραπτός λόγος συνιστά βασικό μέσο διατήρησης του πνευματικού πολιτισμού ενός έθνους, παρέχοντας τη δυνατότητα στις νεότερες γενιές να γνωρίσουν τόσο τη λογοτεχνική όσο και την ιστορική παράδοση του τόπου τους.

Κοινωνικός & πολιτικός τομέας:

– Η γλώσσα και ειδικότερα η μέσω αυτής δυνατότητα του διαλόγου καθιστά εφικτή την επικοινωνία, και άρα τη γνωριμία μεταξύ ατόμων, επιτρέποντας έτσι την κοινωνικοποίησή τους. Οι άνθρωποι κατορθώνουν χάρη στη γλώσσα να εδραιώσουν τις φιλικές και επαγγελματικές τους σχέσεις, όπως και τις σχέσεις έρωτα και αγάπης.

– Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, τα πολιτικά θέματα, η γλώσσα και ο διάλογος επιτρέπουν την διατύπωση απόψεων, αλλά και την άσκηση κριτικού ελέγχου στις αποφάσεις και τις δράσεις των πολιτικών. Προκύπτει, έτσι, η ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών, εφόσον κάθε πολίτης μπορεί να έχει ενεργό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας.

Ψυχολογικός τομέας

– Η γλώσσα καθιστά δυνατή την εξωτερίκευση των συναισθημάτων του ατόμου, επιτρέποντας τόσο την εμβάθυνση των ανθρώπινων σχέσεων όσο και την εκτόνωση των εσωτερικών εντάσεων. Το άτομο μπορεί να εκφράσει με σαφήνεια τη συναισθηματική του κατάσταση επιδιώκοντας μια ορισμένη αντίδραση ή ανταπόκριση από τους γύρω του.

– Η έκφραση των συναισθημάτων λειτουργεί κατά τρόπο θετικό στις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά και στη γενικότερη συνύπαρξη των ατόμων, αφού καθιστά σαφές πως όλοι οι άνθρωποι -ανεξάρτητα από το φύλο, τη θρησκεία ή τον τόπο διαμονής τους- έχουν παρόμοια συναισθήματα, και άρα παρόμοιες συναισθηματικές ανάγκες.

Προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας

Γλωσσική ένδεια – Λεξιπενία

Λεξιπενία: Το φαινόμενο κατά το οποίο ένα πρόσωπο ή μια κοινωνική ομάδα χρησιμοποιεί στον καθημερινό λόγο, και γενικότερα στην επικοινωνία, πολύ περιορισμένο αριθμό λέξεων και εκφραστικών μέσων (κυρίως λόγω άγνοιας).

– Η γλωσσική ένδεια, ο περιορισμένος δηλαδή γλωσσικός και εκφραστικός πλούτος αφορά, όχι μόνο τα νέα άτομα, αλλά και μεγάλο μέρος του ενήλικου πληθυσμού, και υποδηλώνει μια εκτεταμένη ένδειξη αδιαφορίας για την ουσιαστική εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Πολλοί ενήλικες περιορίζονται σε όσα έμαθαν κατά τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής και δεν ασχολούνται ακολούθως με τη διεύρυνση και τον εμπλουτισμό των γλωσσικών και γενικότερων εκφραστικών τους δυνατοτήτων. Συνάμα, πολλοί νέοι αδιαφορούν για τα γλωσσικά μαθήματα, καθώς θεωρούν πως οι βασικές τους γνώσεις επαρκούν για να καλύψουν τις καθημερινές επικοινωνιακές τους ανάγκες. Αποτέλεσμα αυτής της αδιαφορίας είναι η αδυναμία πολλών νέων -αλλά και ενηλίκων- να εκφραστούν κατά τρόπο πλήρη και γλωσσικά άρτιο.

Εκτεταμένη χρήση ξένων λέξεων και εκφράσεων    

Πολλοί νέοι, αλλά και ενήλικες, υιοθετούν λέξεις, όρους και εκφράσεις από άλλες γλώσσες -ιδίως από την αγγλική- σε τομείς που αφορούν κυρίως την τεχνολογία και τη διασκέδαση. Συχνά, ακόμη κι αν υπάρχει ή μπορεί να δημιουργηθεί αντίστοιχη ελληνική λέξη, παρατηρείται η άκριτη υιοθέτηση του αγγλικού όρου, και η ευρεία χρήση του στην καθημερινή επικοινωνία, με αποτέλεσμα ο λόγος των νέων ανθρώπων να αποτελείται από ένα κράμα ελληνικών και ξένων λέξεων.

Η υιοθέτηση αυτή των ξένων λέξεων, πέρα από το γεγονός ότι υποτιμά τις γλωσσοπλαστικές δυνατότητες της ελληνικής γλώσσας, επιφέρει μια αισθητή υπονόμευση της εκφραστικής ικανότητας των νέων ανθρώπων που δυσκολεύονται πλέον να συντάξουν ένα κείμενο με καθαρό και ολοκληρωμένο ελληνικό λόγο, χωρίς να καταφύγουν στη χρήση ξενικών όρων.

Αίτια των προβλημάτων

– Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης η μελέτη της νέας ελληνικής γλώσσας δεν έχει την κεντρική θέση που θα έπρεπε, καθώς δίνεται εμφανώς μεγαλύτερη βαρύτητα στην αρχαία ελληνική με αποτέλεσμα οι μαθητές να μην εξοικειώνονται στον αναγκαίο βαθμό με τη μορφολογία και το συντακτικό της νέας ελληνικής. Ενώ, ακόμη και η προσδοκία βαθύτερης γνωριμίας με την νεοελληνική μέσω της αρχαίας ελληνικής δεν βρίσκει την πλήρωσή της, αφού ελάχιστοι νέοι κατορθώνουν να κατανοήσουν επαρκώς την επαφή των δύο γλωσσικών μορφών.

– Η κυριαρχία της αγγλικής γλώσσας σε ποικίλους τομείς της σύγχρονης πραγματικότητας (υπολογιστές, διαδίκτυο, μουσική, κινηματογράφος) που σχετίζονται με την καθημερινότητα των νέων, επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη γλωσσική τους έκφραση.

– Οι νέοι επηρεάζονται, συνάμα, από την τηλεοπτική γλώσσα, όπως αυτή χρησιμοποιείται στα διαφημιστικά μηνύματα, αλλά και σε εκπομπές νεανικού περιεχομένου. Πρόκειται για μια γλώσσα ατελή, όπου κυριαρχούν τα λογοπαίγνια, η ανάμειξη ξένων γλωσσικών όρων, οι ελλιπείς διατυπώσεις, τα συντακτικά λάθη, η συνθηματολογία, αλλά και η χρήση περιορισμένου λεξιλογίου.

– Προφανής είναι, φυσικά, κι η επίπτωση που έχει η μείωση της επαφής των νέων με τη λογοτεχνία και το βιβλίο γενικότερα. Υπό την τυραννία της τηλεοπτικής οθόνης οι νέοι απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από την ανάγνωση, γεγονός, μάλιστα, που βαρύνει τόσο τους γονείς όσο και το σχολείο, αφού δεν επιτυγχάνεται η μετάδοση στα παιδιά της απαραίτητης αγάπης για τη μελέτη και την ανάγνωση.

– Οι νέοι, άλλωστε, παρασύρονται από το γενικότερο χρησιμοθηρικό πνεύμα της εποχής που έχει προ πολλού απορρίψει την ενασχόληση με το βιβλίο ως οικονομικά ανώφελη, αφού δεν οδηγεί στη διασφάλιση κάποιας επικερδούς επαγγελματικής ενασχόλησης. Ενώ, η συνεχής επιδίωξη της άμεσης ανταμοιβής και της ευδαιμονίας, που κατατρέχει την εποχή μας, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για την επαφή με τη μελέτη και την ανάγνωση, αφού τα πνευματικά τους οφέλη είναι μακροπρόθεσμα και δεν πληρούν την αξίωση της άμεσης ικανοποίησης και εξαργύρωσης.

– Τα νέα δεδομένα της εποχής μας έχουν συνάμα εκμηδενίσει τις δυνατότητες ουσιαστικού διαλόγου τόσο στο πλαίσιο της οικογένειας που βάλλεται από συνεχείς οικονομικές ανησυχίες, όσο και στο πλαίσιο της υποβαθμισμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπου τα πολυμελή τμήματα συνιστούν απαγορευτικό παράγοντα για όποια απόπειρα ποιοτικής διαλογικής διερεύνησης ενός ζητήματος ή μιας έννοιας.

– Ιδιαιτέρως επιζήμια κρίνεται κι η επικοινωνία των νέων μέσω των δικτύων κοινωνικής δικτύωσης, όπου για λόγους συντομίας η γλώσσα αποκτά μια συντομογραφική ελλειπτική απόδοση, με τη χρήση συχνά λατινοελληνικού αλφαβήτου, που ενέχει τις δικές του ολέθριες συνέπειες στην ορθογραφία των λέξεων.

– Ατυχής είναι, επίσης, η συνήθεια των ενηλίκων να υιοθετούν τους εκφραστικούς τρόπους των νέων σε μια υποτιθέμενη προσπάθεια προσέγγισής τους. Είναι, το δίχως άλλο, σαφές πως οι νέοι θα πρέπει να βρίσκουν στο πρόσωπο των ενηλίκων άρτια γλωσσικά πρότυπα και όχι δικά τους κακέκτυπα.

Τρόποι αντιμετώπισης

Παρά το γεγονός πως η γλώσσα μας, ως ζωντανός και ιδιαίτερα δυναμικός κώδικας, έχει φανεί ανθεκτικότατη σε κάθε πιθανή δοκιμασία στην μακραίωνη πορεία της, δεν θα πρέπει, εντούτοις, να μείνουμε άπραγοι απέναντι στους παράγοντες εκείνους που υπονομεύουν και ζημιώνουν τη συνέχειά της. Είναι, άλλωστε, εύλογο πως η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η γλωσσική έκφραση πολλών νέων, δεν μπορεί παρά να μας θέσει σε εγρήγορση, εφόσον, ακόμη κι αν θεωρήσουμε πως η ίδια η ελληνική γλώσσα δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο, είναι, ωστόσο, πολλοί εκείνοι οι νέοι που αδυνατούν να εκφραστούν με την επιθυμητή αρτιότητα, αλλά και να κατανοήσουν επαρκώς ένα κείμενο.

– Η διαφύλαξη και η σωστή εκμάθηση της γλώσσας θα πρέπει να συνιστά βασική επιδίωξη του σχολείου, ήδη από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε οι νέοι που ολοκληρώνουν, τουλάχιστον, την υποχρεωτική εκπαίδευση να έχουν διασφαλίσει μια στερεή και ορθή γνώση του γλωσσικού κώδικα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό θα χρειαστεί να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας, έστω κι αν αυτό απαιτεί μια νέα προσέγγιση στην οργάνωση της σχολικής ύλης.

– Η γλωσσική καλλιέργεια απαιτεί, φυσικά, συνειδητή προσπάθεια από το ίδιο το άτομο. Είναι σημαντικό, επομένως, τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί να κατορθώσουν έγκαιρα να βοηθήσουν τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν την εξέχουσα σημασία που έχει η άρτια γνώση της μητρικής γλώσσας. Καίρια ως προς αυτό είναι η μετάδοση του μηνύματος μέσω του προσωπικού παραδείγματος των προσώπων που συμμετέχουν στην εκπαίδευση των νέων.

– Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης θα πρέπει να αξιοποιήσουν την ισχυρή επίδραση που ασκούν στους νέους για να προωθήσουν ορθά γλωσσικά πρότυπα. Προκειμένου, ωστόσο, να το επιτύχουν αυτό οφείλουν να αναβαθμίσουν σημαντικά το επίπεδο γλωσσικής έκφρασης τόσο των δημοσιογράφων και παρουσιαστών όσο και αυτό του εκφερόμενου λόγου στις ψυχαγωγικές εκπομπές.

Συνάμα, θα είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή τους, αν δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στη διάδοση πνευματικών έργων υψηλής γλωσσικής ποιότητας από τη λογοτεχνική και θεατρική μας παράδοση.

– Η πανεπιστημιακή κοινότητα, με τη συνδρομή γλωσσολόγων και τη σύμπραξη της πολιτείας, θα πρέπει να αντιμετωπίσει πιο οργανωμένα την απόδοση ξένων γλωσσικών όρων στα νέα ελληνικά είτε με τη χρήση αντίστοιχων ελληνικών λέξεων είτε με τη δημιουργία νέων.

– Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να αξιοποιήσει τόσο τις υπάρχουσες βιβλιοθήκες των σχολείων όσο και τις δυνατότητες του διαδικτύου, για να προωθήσει την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων. Η επαφή των νέων με την πεζογραφία και την ποίηση μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά, αν με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, το πολύτιμο πνευματικό αυτό υλικό παρουσιαστεί στους νέους με πιο ελκυστικό τρόπο.

– Οι πνευματικοί δημιουργοί του τόπου μας θα πρέπει να επιχειρήσουν ανοίγματα προς το νεανικό κοινό είτε με τη βοήθεια του διαδικτύου, είτε μέσω της τηλεόρασης, είτε με πιο ενεργή συμμετοχή στις σχολικές εκδηλώσεις. Η δύναμη του λογοτεχνικού λόγου, αλλά και η αξία των νοημάτων του, μπορούν να συγκινήσουν τη νέα γενιά, όπως το έκαναν και σε παλαιότερες εποχές.

– Η πολιτεία οφείλει, σε κάθε περίπτωση, να στηρίξει έμπρακτα τις προσπάθειες ανάδειξης και διάδοσης του ελληνικού λόγου, ώστε να συνεχιστεί η εμβριθής μελέτη του, αλλά και να ενισχυθεί το κύρος της γλώσσας μας τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Η γλώσσα των νέων

Οι νέοι της εποχής μας έχουν δημιουργήσει έναν δικό τους ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης, που εμπεριέχει πολλά στοιχεία ξένων γλωσσών -ιδίως της αγγλικής-, καθώς και πολλές λέξεις συνθηματικού περιεχομένου (αργκό). Υπό την επίδραση των τεχνολογικών εξελίξεων και με εμφανή τη διάθεση διαφοροποίησης, οι νέοι υιοθετούν με χαρακτηριστική ευκολία νεολογισμούς, παραβιάζουν (ή αγνοούν) κανόνες συντακτικού και γραμματικής, καταφεύγουν σε ελλειπτικές διατυπώσεις και παρεκκλίνουν εν γένει από την κοινά αποδεκτή γλωσσική έκφραση.

[Συνθηματική γλώσσα (αργκό): Χαρακτηριστικά τέτοιας μορφής επικοινωνίας είναι η ελευθεριάζουσα γλώσσα, που παρεκκλίνει από τον κώδικα της κοινής γλώσσας, καταφεύγοντας σε ευρεία χρήση μεταφορών, εκφραστικών και πεποιημένων (φτιαχτών) λέξεων, κατεξοχήν νεολογισμών, με περιορισμένη συμβατικότητα στη χρήση τους και γι’ αυτό εφήμερων και παροδικών εν πολλοίς γλωσσικών κατασκευών.]

– Η επιθυμία των νέων να διαφοροποιηθούν από τους ενήλικες και να διεκδικήσουν τη δική τους αυτόνομη πορεία και ύπαρξη, τους οδηγεί, όχι μόνο σε ενδυματολογικές ή άλλες διαφοροποιήσεις, αλλά και στην υιοθέτηση μιας γλωσσικής έκφρασης με ποικίλες διαφοροποιήσεις από τον κυρίαρχο γλωσσικό κώδικα. Οι νέοι δημιουργώντας στο πλαίσιο των κοινωνικών τους συναναστροφών, στις παρέες των συνομηλίκων τους, έναν δικό τους γλωσσικό τρόπο έκφρασης, εκδηλώνουν τη διάθεση αμφισβήτησης και απόρριψης των ενηλίκων.

– Η γλώσσα των νέων επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις τρέχουσες εξελίξεις στο χώρο της τεχνολογίας και της -δυτικής προελεύσεως- διασκέδασης. Λέξεις και εκφραστικά σχήματα της αγγλικής διαπλέκονται με νεολογισμούς, συνθέτοντας έναν ιδιαίτερα πρωτότυπο κώδικα, που μπορεί να παραλλάσσεται από παρέα σε παρέα κι από περιοχή σε περιοχή.

– Η επικοινωνία μέσω των δικτύων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και των γραπτών μηνυμάτων, ωθεί τη γλωσσική διατύπωση των νέων σε διαρκείς συντομεύσεις, με συχνές παραβιάσεις των κανόνων γραμματικής και συντακτικού. Οι απλουστευμένες εκφράσεις, τα αρκτικόλεξα, τα γλωσσικά δάνεια και η χρήση του λατινοελληνικού αλφαβήτου είναι τα κύρια γνωρίσματα της προφορικής, αλλά και γραπτής, επικοινωνίας των νέων.

– Οι νέοι μεταφέρουν στη γλωσσική τους έκφραση την ανάλαφρη διάθεσή τους, το ανεπίσημο -και κάποτε αγενές- ύφος τους, την ιδιαίτερη ευρηματικότητά τους, αλλά και την εκπληκτική οικειότητα που διακρίνει τις συναναστροφές τους. Το αποτέλεσμα, αν και απέχει πολύ από τα κοινωνικώς αποδεκτά πρότυπα, ενέχει αρκετές φορές ζωντάνια, αποτελεσματικότητα, χιούμορ και ευφυΐα που σπάνια συναντάται στη γλώσσα των ενηλίκων.

– Η γλώσσα των νέων, άλλωστε, αποτελεί άμεση απόρροια της δυναμικής προσωπικότητάς τους και εκφράζει έτσι όλη την ανανεωτική τους διάθεση, την αμφισβήτηση, τον δυναμισμό και τη δημιουργικότητά τους. Συνήθως, όπως είναι εύλογο, επικρίνεται για τους ατυχείς πειραματισμούς και τα ποικίλα λάθη που τη διακρίνουν, αλλά όχι σπάνια καθίσταται φορέας ανανέωσης για την καθιερωμένη γλωσσική έκφραση των ενηλίκων, αφού λέξεις ή εκφράσεις της νεανικής γλώσσας κατορθώνουν να εδραιωθούν ως δόκιμοι τρόποι απόδοσης νοημάτων, εννοιών ή καταστάσεων της σύγχρονης πραγματικότητας.

Γλωσσικό ζήτημα

[Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Γ. Μπαμπινιώτη]

Κατά το πρότυπο του «ανατολικού ζητήματος» ονομάστηκε «γλωσσικό ζήτημα» τον 19^ο αιώνα η διαμάχη για το ποια πρέπει να είναι η επίσημη (στον προφορικό και ιδίως στον γραπτό λόγο) γλώσσα του έθνους, η απλούστερη προφορική γλώσσα (η δημοτική) ή η γραφόμενη λογιότερη γλώσσα (η καθαρεύουσα). Το θέμα -ως διπλή γλωσσική επικοινωνία- είναι πολύ παλιό· αρχίζει στην πραγματικότητα τον 1^ο αιώνα π.Χ., όταν παράλληλα προς την απλούστερη Αλεξανδρινή Κοινή, που μιλούσα και έγραφαν όλοι, ορισμένοι λόγιοι της εποχής (οι αποκληθέντες «αττικιστές») άρχισαν να μιμούνται στον γραπτό και στον προφορικό τους λόγο την Αττική των κλασικών χρόνων. Έκτοτε ξεκινά και παγιώνεται βαθμηδόν μια διάσχιση της γλωσσικής επικοινωνίας των Ελλήνων σε προφορική απλούστερη γλώσσα (συνέχεια της Αλεξανδρινής Κοινής) και σε λογιότερη, γραπτή κυρίως, απομίμηση της κλασικής Ελληνικής. Η διάσχιση αυτή επί αιώνες γίνεται σιωπηρώς αποδεκτή ως διπλή παράδοση και χρήση και μόνον σποραδικά από τον 17^ο αιώνα αρχίζει η αμφισβήτηση της μιας ή της άλλης μορφής και ανακύπτει το αίτημα για ενιαία μορφή επίσημης γλώσσας.

Γλωσσική διαμάχη αρχίζει στην πράξη στα τέλη του 18^ου αιώνα ανάμεσα στον Ευγένιο Βούλγαρι (1716-1806), υποστηρικτή της λόγιας παράδοσης, και μάλιστα της αρχαΐζουσας, και τον Ιώσηπο Μοισιόδακα (1725-1800), υποστηρικτή της απλούστερης προφορικής παράδοσης. Η αντιπαράθεση εδραιώνεται με τη διαμάχη Αδαμ. Κοραή (1748-1833), υποστηρικτή της κοινής προφορικής γλώσσας, με παράλληλο καθαρμό (καθαρεύουσα) από το πλήθος των ξένων λέξεων (τουρκικών και βενετσιάνικων), αλλά και από τα «χυδαία» στοιχεία (τα πολύ λαϊκά και διαλεκτικά), και Παναγ. Κοδρικά (1762-1867), που υποστήριζε τη λόγια φαναριώτικη γλώσσα της Κωνσταντινούπολης. Η διαμάχη φουντώνει με τους υποστηρικτές της δημοτικής Ρήγα, Χριστόπουλο, Βηλαρά, Σολωμό και τους υπέρμαχους της καθαρεύουσας Σούτσους και λοιπούς Φαναριώτες, κορυφώνεται δε με τη διαμάχη δύο μεγάλων γλωσσολόγων, του Γιάννη Ψυχάρη (1854-1929), μαχητή υπέρ της δημοτικής, και του Γεωργίου Χατζιδάκι (1848-1941), ιδρυτή της γλωσσολογίας στην Ελλάδα και υπέρμαχου της λόγιας γλώσσας.

Την περίοδο 1888-1917, την ηρωική-μαχητική περίοδο του δημοτικισμού, το γλωσσικό ζήτημα εξελίσσεται σε «γλωσσικό εμφύλιο» με ακραίες μορφές τις ταραχές (και αιματοχυσίες) με τα Ευαγγελι(α)κά (1901) -τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική- και τα Ορεστειακά (1903), τη μετάφραση και την παράσταση της Ορέστειας από το Εθνικό Θέατρο στη δημοτική. Το 1917 διδάσκεται για πρώτη φορά στο σχολείο (στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού) η δημοτική γλώσσα. Βασικό ρόλο στην προώθηση της δημοτικής παίζει η τριάδα του εκπαιδευτικού δημοτικισμού: ο (μετριοπαθής έναντι του Ψυχάρη) γλωσσολόγος Μανόλης Τριανταφυλλίδης (1883-1959) και οι παιδαγωγοί Αλέξανδρος Δελμούζος (1880-1956) και Δημήτριος Γληνός (1882-1943). Έτσι, από το 1918 περνούμε στον κρατικό δημοτικισμό, που υποστηρίζεται από έργα υποδομής, όπως είναι η (Μεγάλη ή Κρατική) Γραμματική της δημοτικής του Μ. Τριανταφυλλίδη.

Η διαμάχη συνεχίζεται μέχρι το 1976, οπότε επί κυβερνήσεως Κ. Καραμανλή και με υπουργό Παιδείας τον Γ. Ράλλη θεσπίζεται (Ν. 309/1976) ότι «γλῶσσα διδασκαλίας, ἀντικείμενον διδασκαλίας καὶ γλῶσσα τῶν διδακτικῶν βιβλίων εἰς ὅλας τὰς βαθμίδας τῆς Γεν. Ἐκπαιδεύσεως εἶναι ἀπὸ τοῦ σχολικοῦ ἔτους 1976-1977 ἡ Νεοελληνική. Ὡς Νεοελληνικὴ γλῶσσα νοεῖται ἡ διαμορφωθεῖσα εἰς πανελλήνιον ἐκφραστικὸν ὄργανον ὑπὸ τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ καὶ τῶν δοκίμων συγγραφέων τοῦ Ἔθνους Δημοτική, συντεταγμένη ἄνευ ἰδιωματισμῶν καὶ ἀκροτήτων». Το 1982, επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου και με υπουργό Παιδείας τον Ελευθ. Βερυβάκη, καθιερώνεται (Π.Δ. 207/1982) η χρήση του μονοτονικού συστήματος γραφής (κατάργηση της διάκρισης των τόνων –οξείας και περισπωμένης- και των πνευμάτων –ψιλής και δασείας- και η χρησιμοποίηση ενός μόνο τονικού σημείου –της οξείας-, που δηλώνει τη θέση του τόνου σε υπερμονοσύλλαβες λέξεις).
Πηγή: http://latistor.blogspot.com/2015/03/blog-post.html#ixzz4yzg5Rl84

Ασκηση: Θα παραγματοποιηθεί μέσα στην τάξη : Το ζήτημα των γκρίκλις

Λόγος – Αντίλογος

Οι μαθητές χωρισμένοι σε 2 ομάδες επιχειρηματολογούν υπέρ ή κατά της χρήσης των γκρίκλις

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/plagies-erotimatikes.htm

Μελετάμε πάλι από την ενότητα 1 σελ 10 την υποενότητα “Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τον 17ο και 18ο αι.”

Ενότητα 12, σελ. 41

https://www.slideshare.net/Kvarnalis75/12-10076607

ΕΝΟΤΗΤΑ 12

1.Τι ονομάζεται εκβιομηχάνιση, ποια τα κύρια χαρακτηριστικά της και ποιοι οι κύριοι πόλοι ανάπτυξής της ;

Οι πρώτες βιομηχανίες δημιουργήθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία τον 18^ο αι. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε εκβιομηχάνιση.

Κύρια χαρακτηριστικά της εκβιομηχάνισης:

1. Η εκτεταμένη χρήση νέων τεχνικών μέσων με επακόλουθα:
2. τον περιορισμό της χειρωνακτικής εργασίας,
3. την  αύξηση της παραγωγής,
4. τη μείωση του κόστους των προϊόντων.
5. Η αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας – κυρίως του άνθρακα.
6. Η εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία.
7. Η συγκέντρωση των εργαζομένων στα εργοστάσια.
8. Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης.

Κύριοι πόλοι ανάπτυξης ήταν η υφαντουργία και η μεταλλουργία.

2.Από πού ξεκίνησε και πού εξαπλώθηκε η εκβιομηχάνιση;

Στα μέσα του 19^ου αιώνα η εκβιομηχάνιση περιοριζόταν:

1. στη Μ. Βρετανία,
2. στη βόρεια και ανατολική Γαλλία,
3. στις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο,
4. στις όχθες του ποταμού Ρήνου,
5. στη βόρεια Ιταλία.

Από τα μέσα του 19^ου αιώνα και μετά εξαπλώθηκε σε νέες περιοχές της Ευρώπης και στις ΗΠΑ.

3. Ποιες είναι οι κύριες καινοτομίες στον 19^ο αιώνα;
4. Χημεία: μαζική παραγωγή π.χ. λιπασμάτων, πλαστικών υλών και εκρηκτικών, φαρμάκων ψυγείων, φωτογραφικών και κινηματογραφικών ειδών  .
5. Ηλεκτρισμός: χρήση του (α) ως πηγή ενέργειας, (μετατροπή της ενέργειας των υδάτων σε ηλεκτρική ενέργεια (β) ως μέσο φωτισμού (ηλεκτρική λάμπα).
6. Ποια ήταν η επανάσταση στις συγκοινωνίες και τις επικοινωνίες;
7. Σιδηρόδρομος         Σύμβολα της
8. Ατμόπλοιο               βιομηχανικής ανάπτυξης
9. Αυτοκίνητο
10. Αεροπλάνο
11. Μέσα μετάδοσης ήχου (τηλέγραφος, τηλέφωνο)
12. Τι ονομάζεται καπιταλισμός και ποια τα συνώνυμα του όρου;

 Ο νέος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας ονομάστηκε οικονομία της ελεύθερης αγοράς ή καπιταλισμός  ή κεφαλαιοκρατία.

6. Ποια είναι η ιδεολογική βάση του νέου συστήματος;

Είναι ο οικονομικός φιλελευθερισμός, σύμφωνα με τον οποίο οι επιχειρηματίες είχαν την ελευθερία να πράττουν ό,τι εκείνοι έκριναν αναγκαίο, για να κερδίζουν à το ατομικό συμφέρον θεωρούνταν σημαντικότερο του κοινωνικού.

7. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του καπιταλισμού: επιχειρήσεις με μετοχικό κεφάλαιο,μεγάλες τράπεζες,ολιγοπώλια ή μονοπώλια,περιοδικές οικονομικές κρίσεις.
8. ΕΝΟΤΗΤΑ 12

https://www.youtube.com/watch?v=7-cQgHUQ5Lk

Απόσπασμα 1

Θέμα:

Δομή:

Ανάλυση

Το Β΄ Σχεδίασμα αρχίζει με την απόλυτη, τη νεκρική σιωπή που επικρατεί στον κάμπο. Παντού βασιλεύει η ερημιά και ο θάνατος. Μόνο ένα πουλί κελαηδάει, καθώς έχει βρει ένα σπόρο για να φάει, ενώ η μάνα ζηλεύει που δεν μπορεί να βρει τίποτα για να ταΐσει τα παιδιά της. Τα μάτια των πολιορκημένων έχουν μαυρίσει από την πείνα και τη στέρηση. Σ’ αυτά, που είναι το πιο πολύτιμο αγαθό του ανθρώπου, ορκίζεται η μάνα. Στη συνέχεια ένας Σουλιώτης πολεμιστής, εξαντλημένος κι αυτός από την πείνα, στέκεται κάπου παράμερα και κλαίει. Απευθύνεται στο τουφέκι του και του εκφράζει την αδυναμία του. Το τουφέκι έχει γίνει άχρηστο στα χέρια του, καθώς η πείνα τού έχει πάρει όλες τις δυνάμεις του και δεν μπορεί τώρα να το σηκώσει και να το χρησιμοποιήσει. Περισσότερο όμως ενοχλεί τον αγωνιστή το γεγονός ότι ο εχθρός γνωρίζει αυτή του την αδυναμία.

• Η πείνα ως εμπόδιο για την κατάκτηση της εσωτερικής ελευθερίας φαίνεται μέσα από τις εικόνες και τα άλλα εκφραστικά μέσα (μεταφορές, παρηχήσεις, αντιθέσεις) που χρησιμοποιεί ο ποιητής.
• Κυρίως φαίνεται από την επίδραση που ασκεί στη γυναίκα-μάνα και τον άντρα-πολεμιστή, οι οποίοι εξαιτίας της πείνας αδυνατούν να εκπληρώσουν τους βασικούς τους ρόλους.

• Η εικόνα της μάνας:
  • Η τρομακτική σιωπή που επικρατεί στην πεδιάδα αποδίδεται με το επίθετο «άκρα» και τη μεταφορά «του τάφου σιωπή».
  • Την ησυχία διακόπτει τα λάλημα του πουλιού. Ο ήχος αισθητοποιείται με την παρήχηση του «λ» και του «π».
  • Η αντίθεση πουλί-μάνα εισάγει το θέμα της πείνας: το πουλί λαλεί χαρούμενο που βρήκε σπυρί, ενώ η μάνα το ζηλεύει.
  • Η αιτία της ζήλειας δίνεται στον επόμενο στίχο: αυτό που με μεγάλη ευκολία μπορεί να κάνει το πουλί δεν μπορεί να το κάνει ο άνθρωπος, το ανώτερο πλάσμα στην ιεραρχία των όντων.
  • Την απόγνωση της μάνας την μεγαλώνει το γεγονός ότι δεν μπορεί να εκπληρώσει το βασικό της καθήκον, αυτό της μάνας (δεν μπορεί να ταΐσει το παιδί της).
  • «Τα μάτια η πείνα εμαύρισε»: με κυριολεκτική και μεταφορική σημασία. Κυριολεκτική: η πείνα σχηματίζει μαύρους κύκλους γύρω από τα μάτια. Μεταφορική: η έκφραση αυτή δείχνει τη μεγάλη στέρηση (π.χ. κάναμε μαύρα μάτια να σε δούμε).
  • Το β΄ ημιστίχιο συμπληρώνει και επιτείνει το α΄: η μάνα ορκίζεται στα μάτια, το πολυτιμότερο όργανο του ανθρωπίνου σώματος· ενδεχομένως στα μάτια του παιδιού της, του πιο ακριβού πράγματος που έχει στον κόσμο (πρβλ. την έκφραση «μάτια μου» που χρησιμοποιούν οι μητέρες για τα παιδιά τους).
  • Η αντίδραση της μάνας δεν είναι μια επιθετική εκδήλωση, αλλά έχει τη μορφή της βουβής, της υπομονετικής αντοχής.

• Η εικόνα του Σουλιώτη:
  • Ο Σουλιώτης είναι «καλός»: μάλλον με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης «καλός», που αναφέρεται στην πολεμική ιδιότητα«στέκει παράμερα και κλαίει»: Παράμερα, γιατί από φιλότιμο και αξιοπρέπεια δεν θέλει να δουν την αδυναμία του.
  • Ο λόγος για τον οποίο κλαίει δίνεται στους επόμενους στίχους: εξαιτίας της πείνας δεν είναι σε θέση να σηκώσει το όπλο, άρα δεν μπορεί να εκπληρώσει το βασικό του καθήκον, αυτό του πολεμιστή. Το «κλαίει» δεν είναι δειλία, αλλά περηφάνεια.
  • Τη στενοχώρια του επιτείνει και το γεγονός ότι ο εχθρός γνωρίζει την αδυναμία του.
  • Ο Σουλιώτης εκφράζει περισσότερο εκδηλωτικά την αντίδραση του, με ένα κλάμα συγκρατημένης αγανάκτησης.

Β’ απόσπασμα

Το απόσπασμα αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το απόσπασμα 1. Εδώ παρουσιάζεται η φύση στην ομορφότερή της ώρα, την άνοιξη. Την άνοιξη όλα ανανεώνονται, η ομορφιά της φύσης κατακλύζει τα πάντα, ενώ παντού επικρατεί η εύθυμη διάθεση, η χαρά και το κέφι. Μπροστά σ’ αυτό το θαύμα της αναγέννησης της φύσης, η αγάπη των πολιορκημένων για τη ζωή γίνεται μεγαλύτερη, ενώ η ιδέα του θανάτου βαριά και ασήκωτη. Πολύ χαρακτηριστικά λέει ο ποιητής στο πεζό κείμενο των στοχασμών του που προηγείται: «Η ωραιότης της φύσης, που τους περιτριγυρίζει, αυξαίνει εις τους εχθρούς την ανυπομονησία να πάρουν τη χαριτωμένη γη, και εις τους πολιορκημένους τον πόνο ότι θα τη χάσουν». Η φύση λοιπόν, μ’ αυτή την ανοιξιάτικη έκρηξη ομορφιάς της, γίνεται ένας «πειρασμός», μια πρόκληση που δελεάζει τους πολιορκημένους, καθώς τους καλεί στη ζωή. Είναι φυσικό οι πολιορκημένοι, που αισθάνονται το θάνατο πολύ κοντά τους, να απελπίζονται και να λυπούνται ακόμη περισσότερο, όταν βλέπουν γύρω τους τη φύση στολισμένη με όλες τις ομορφιές της, όπως είναι την άνοιξη. Διότι ο θάνατος σε μια τέτοια εποχή πολλαπλασιάζεται και είναι σαν να πεθαίνει ο άνθρωπος όχι μια αλλά χίλιες φορές. `Ετσι, η ψυχή τρέμει και για μια στιγμή παρασύρεται από την ομορφιά και τη γλύκα της ζωής, με κίνδυνο να ξεχάσει το χρέος προς την πατρίδα.

Το θέμα του αποσπάσματος είναι η ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης, που καλεί τους Μεσολογγίτες να εγκαταλείψουν τον αγώνα τους και να απολαύσουν τη ζωή.

Δομή: Στιχ. 1-3 μας δίνεται το θέμα, στιχ. 3-11 οι εικόνες της φύσης, στιχ. 12-13 η πρόκληση της φύσης να εγκαταλείψουν τον αγώνα.

Στιχ. 1-2: Η φανταστική εικόνα του χορού ανάμεσα στον Απρίλη και τον Έρωτα

Στον 1^ο στίχο αξιοπρόσεκτες είναι δύο προσωποποιήσεις που λειτουργούν συμβολικά: Ο Απρίλης, μήνας της άνοιξης, οπότε ανθίζουν τα περισσότερα φυτά, συμβολίζει την αναγέννηση και την ομορφιά της φύσης, ενώ ο Έρωτας συμβολίζει τη δημιουργία και γενικότερα τη χαρά. Επίσης τα ρήματα χορεύουνε και γελούνε

συμπληρώνουν το σκηνικό της γιορτινής ατμόσφαιρας. Είναι λοιπόν ξεκάθαρη η δραματική αντίθεση ανάμεσα στην γιορτή της φύσης και το τραγικό σκηνικό της πολιορκημένης πόλης.

Στο στχ. 2, παρατηρούμε τη σύγκριση που εξισώνει τα όπλα με τα άνθη και τους καρπούς(κι όσα΄……τόσα).Το β΄ πρόσωπο (σε) στο οποίο απευθύνεται ο ποιητής είναι η ψυχή των πολιορκημένων.

Στιχ. 3-11: Οι εικόνες της ανοιξιάτικης φύσης

Εδώ έχουμε 4 εικόνες, πραγματικές πια και όχι φανταστικές: Οι 3 είναι από τον κόσμο των έμψυχων και η 4^η από τον κόσμα των ανόργανων πραγμάτων.

1^η εικόνα: παρουσιάζει ένα κοπάδι λευκά πρόβατα και το είδωλο τους πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας καθώς ενώνεται με τις ομορφιές του ουρανού, που καθρεφτίζονται κι αυτές στο νερό. Στην εικόνα υπάρχει κίνηση (κινούμενο) και ήχος( βελάζει). Αξιοσημείωτος είναι ο συσχετισμός των τριών στοιχείων της φύσης, βουνού, θάλασσας και ουρανού, αφού ο ποιητής παρομοιάζει το λευκό κοπάδι των προβάτων ως προς το σχήμα του με λευκό βουναλάκι, σχήμα το οποίο καθρεπτίζεται πάνω στα νερά της θάλασσας, σμίγοντας με την ομορφιά του ουρανού.

2^η εικόνα: παρουσιάζει μια γαλάζια πεταλούδα, από τη μια να είναι βιαστική και να καθρεφτίζεται στα νερά της λίμνης του Μεσολογγίου και από την άλλη να κοιμάται μέσα σ΄ έναν ευωδιαστό άγριο κρίνο.(οσφρητική εικόνα)

3^η εικόνα: Ένα μικρό και ασήμαντο σκουλήκι σε στιγμές χαράς και ευτυχίας.

4^η εικόνα:εδώ έχουμε τα άψυχα της φύσης(μαύρη πέτρα) και τα νεκρά(ξερό χορτάρι), που μετουσιώνονται σε πανέμορφα(ολόχρυσα).Η εικόνα αυτή όπως και η προηγούμενη, υποδηλώνουν ότι και τα πιο απλά, ασήμαντα πλάσματα, όπως το σκουλήκι, ακόμα και τα ανόργανα, όπως η πέτρα και τα χόρτα, τώρα την άνοιξη αποκτούν εξαιρετική ομορφιά, γεγονός που κάνει ακόμη πιο δύσκολα τον αγώνα των πολιορκημένων.

Σημειώσεις: α)Αξιοπρόσεκτο είναι ότι οι εικόνες δίνονται σε φθίνουσα κλίμακα: από το μεγάλο και το ευρύ στο μικρό και ασήμαντο: από τη εικόνα της θάλασσας και του ουρανού προχωρούμε σε μικρότερο οπτικό πεδίο, για να καταλήξουμε στην εικόνα με το σκουλήκι και με την χωρίς στοιχείο ζωής τελευταία εικόνα.

β) Ο στιχ. 10 αποτελεί την κατακλείδα των εικόνων και δίνει άλλες διαστάσεις στην ομορφιά της φύσης μεταφέροντας την στην σφαίρα του μαγικού και του ονειρικού.

γ)στις 3 πρώτες εικόνες κυριαρχεί μια κίνηση σε αντίθεση με την 4^η όπου υπάρχει ακινησία.

δ)Με όλες αυτές τις εικόνες ο ποιητής αγκαλιάζει όλη την πλάση(ουρανό,γη, θάλασσα), αλλά και το σύνολο των ζώων, αυτά που περπατούν (πρόβατα), πετούν (πεταλούδα) ή έρπουν( σκουλήκι) ακόμη και τα μη έμβια. Έτσι ο ποιητής με την τεχνική της εικόνας πραγματοποιεί την πρόθεσή του, που είναι παρουσιάζει όλα τα στοιχεία της φύσης να πολιορκούν την ανθρώπινη ψυχή και να την προκαλούν να απολαύσει την ομορφιά της άνοιξης, εγκαταλείποντας τον αγώνα.

Στιχ. 12-13 Η ιδέα του ποιητή-Το τραγικό δίλημμα των πολιορκημένων

Η ζωή που ξεχύνεται (χύνεται) και μιλάει(κρένει) με πληθωρικό τρόπο καλεί τους Μεσολογγίτες; να την απολαύσουν, εγκαταλείποντας τον αγώνα τους. Μάλιστα τώρα την άνοιξη η ζωή είναι χίλιες φορές πιο όμορφη και επομένως όποιος την εγκαταλείψει πεθαίνει χίλιες φορές! Η γλυκιά αυτή πρόκληση δημιουργεί δίλημμα στη ψυχή των πολιορκημένων ανάμεσα στην απόλαυση της ζωής και τον ηρωικό αγώνα. Προφανώς με την επιλογή τους και την ηρωική έξοδο τους, έδωσε αφορμήστον ποιητή να εκφράσει την ιδέα του: Η εσωτερική ελευθερία , παρά τη όποια πάλη, νικάει την όποια μορφή βίας(φυσικός εχθρός-Τούρκοι, βασανιστική ομορφιά της φύσης, επιθυμία για ζωή).

Να σχολιαστεί η αντίφαση του τίτλου “Ελεύθεροι πολιορκημένοι”

https://www.slideshare.net/Kvarnalis75/10-14871839

1821-1822
Οι Έλληνες προσπάθησαν να εξασφαλίσουν τη συμπαράσταση των Ευρωπαίων, τόσο των ηγετών, όσο και των λαών. Γι’ αυτό στην Α’ Εθνοσυνέλευση διακήρυξαν ότι η επανάστασή τους δεν είχε σκοπό την κοινωνική ανατροπή, αλλά την ελευθερία…. Όμως οι συνθήκες στην Ευρώπη δεν ευνοούσαν την Ελλάδα λόγω της Παλινόρθωσης.
Κατά τα έτη 1821-1822 οι Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) κράτησαν αρνητική στάση απέναντι στην επανάσταση λόγω :
1.    των συμφερόντων της κάθε χώρας
2.    της κοινής επιθυμίας να εμποδίσουν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Έτσι, όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ζήτησε βοήθεια από τους Ρώσους για την επανάσταση στις Ηγεμονίες, αυτοί αρνήθηκαν και καταδίκασαν την ελληνική επανάσταση.

1823
Αυτή τη χρονιά γίνεται μια μεγάλη αλλαγή. Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας γίνεται ο Τζόρτζ Κάνιγκ, ο οποίος πιστεύει ότι η Αγγλία πρέπει να βοηθήσει την Ελλάδα να κερδίσει την ανεξαρτησία της, ώστε το νέο ελληνικό κράτος να αποτελέσει χρήσιμο συνεργάτη της Αγγλίας. Γι’ αυτό το λόγο αναγνώρισε τους Έλληνες ως εμπόλεμη δύναμη.

1824
Η Ρωσία βλέποντας ότι η Αγγλία κέρδιζε συμπάθειες στην Ελλάδα, γνωστοποίησε στις αρχές του 1824 το σχέδιο των τριών τμημάτων, που προέβλεπε το σχηματισμό τριών αυτόνομων ελληνικών ηγεμονιών. Το σχέδιο απορρίφθηκε τόσο από τους Τούρκους, όσο και από τους Έλληνες.
Την ίδια χρονιά η Ελλάδα πήρε το 1ο δάνειο από την Αγγλία

1825
Η Ελλάδα παίρνει και δεύτερο δάνειο από την Αγγλία. Οι Έλληνες ηγέτες υπογράφουν την πράξη της υποτέλειας, ένα έγγραφο με το οποίο ζητούσαν από την Αγγλία να αναλάβει την προστασία της Ελλάδας. Ένας από τους λίγους που δεν υπέγραψαν ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης.

Τα κόμματα
Την περίοδο 1823-1825 δημιουργήθηκαν πολιτικά κόμματα που συνδέονταν με τις Δυνάμεις :
1)    Το αγγλικό κόμμα με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο
2)    Το γαλλικό κόμμα με αρχηγό τον Ιωάννη Κωλέττη
3)    Το ρωσικό κόμμα με αρχηγούς τον Ανδρέα Μεταξά και τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Το κίνημα του φιλελληνισμού
Στην Ευρώπη και στην Αμερική αναπτυσσόταν ο φιλελληνισμός, ένα κίνημα συμπαράστασης στους Έλληνες και στρεφόταν κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ιερής Συμμαχίας. Οι παράγοντες που γέννησαν τον φιλελληνισμό :
1)    ο φιλελευθερισμός
2)    η επαναστατικότητα που είχε σπείρει η γαλλική επανάσταση
3)    ο θαυμασμός προς τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό
4)    ο αποτροπιασμός για τις βιαιότητες των Τούρκων εναντίον των άμαχων Ελλήνων
5)    η συγκίνηση που είχαν προκαλέσει οι ελληνικές επιτυχίες
6)    ο τυχοδιωκτισμός (κάποιοι ελάχιστοι ενδιαφέρθηκαν για τα χρήματα και τα αξιώματα)
Οι φιλέλληνες :
Α) ενίσχυσαν οικονομικά την επανάσταση με χρήματα και εφόδια
Β) βοήθησαν ηθικά με πολλές εκδηλώσεις συμπαράστασης
Γ) πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων π.χ. ο Άγγλος λόρδος Μπάιρον που πέθανε στο πολιορκημένο Μεσολόγγι το 1824.

1826
Από το 1826 οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν αποφασισμένες να λύσουν το ελληνικό ζήτημα.

1827
Υπογράφεται στις 6 Ιουλίου του 1827 η Ιουλιανή Συνθήκη του Λονδίνου από την Αγγλία, τη Ρωσία και τη Γαλλία με την οποία ιδρύεται αυτόνομο ελληνικό κράτος. Η Τουρκία αρνείται τη συνθήκη κι έτσι οι 3 δυνάμεις επεμβαίνουν : στη ναυμαχία του Ναβαρίνου οι στόλοι της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας συνέτριψαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο.

1828-1829
Γίνεται ρωσοτουρκικός πόλεμος στον οποίο η Τουρκία χάνει κι έτσι αναγκάζεται με τη Συνθήκη της Αδριανούπολης (1829) να δεχτεί την αυτονομία της Ελλάδας. Η Αγγλία και η Γαλλία προτείνουν την ανεξαρτησία για να κερδίσουν τη συμπάθεια των Ελλήνων.

1830
Στις 22 Ιανουαρίου/ 3 Φεβρουαρίου του 1830 υπογράφεται από την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία το ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ. Τα σύνορα της Ελλάδας ορίστηκαν ως τη γραμμή Αχελώου – Σπερχειού. Παράλληλα οι Δυνάμεις επέλεξαν τον πρίγκιπα Λεοπόλδο του Σαξ Κόμπουργκ ως ηγεμόνα της Ελλάδας. Αυτός όμως δεν αποδέχτηκε την εκλογή του.
Πηγή http://skapanefs.blogspot.gr/2012/04/10-1821-1822-1821-1822-1-2-1823-1824.html

Πίνακας του Θ. Βρυζάκη: Η υποδοχή του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι: Σχολιάστε τον

Πηγή 3 του βιβλίου σ.36

https://www.slideshare.net/Kvarnalis75/9-14855795

Γιατί δημιουργήθηκαν οι τοπικοί οργανισμοί (ένα είδος τοπικής κυβέρνησης);
1.    για να εξασφαλιστεί ο ανεφοδιασμός των ελληνικών στρατευμάτων
2.    για να οργανωθούν πολιτικά οι περιοχές που απελευθερώνονταν
3.    για να διαχειριστούν οι εθνικές γαίες (ή εθνικά κτήματα), δηλαδή η ακίνητη οθωμανική περιουσία, που πλέον είχε περάσει σε ελληνικά χέρια.

Από ποιους ελέγχονταν οι τοπικοί οργανισμοί;
Οι περισσότεροι ελέγχονταν από προεστούς, Φαναριώτες και ιεράρχες. Η παρουσία εκπροσώπων της κατώτερης τάξης ήταν πολύ σπάνια.

Ποιοι ήταν οι κυριότεροι πολιτικοί οργανισμοί;
•    Η Πελοποννησιακή Γερουσία :
•    Η Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδας (δυτικής Στερεάς Ελλάδας)
•    Ο Άρειος Πάγος
Η συγκρότηση των τοπικών οργανισμών βοήθησε στο να αντιμετωπιστούν διάφορα προβλήματα, αλλά έφερε στο φως και διάφορες διαμάχες :
Το καλοκαίρι του 1821 έφτασε στην Πελοπόννησο ο Δημήτριος Υψηλάντης, αδερφός του ηγέτη της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρου Υψηλάντη, προκειμένου να αναλάβει την ηγεσία της επανάστασης. Τότε πολλοί οπλαρχηγοί και Φιλικοί, που ήταν αντίθετοι με τους προεστούς, τους Φαναριώτες και τους ιεράρχες συσπειρώθηκαν γύρω του. Οι προεστοί της Πελοποννήσου αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τον Υψηλάντη κι έτσι απειλήθηκαν σφαγές με εξοργισμένους αγωνιστές. Οι σφαγές δεν έγιναν χάρη στην παρέμβαση του Κολοκοτρώνη.

Α’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Επίδαυρος, Δεκέμβριος 1821-Ιανουάριος 1822)
Η ανάγκη ενιαίας διεύθυνσης του Αγώνα, οδήγησε σε εκλογές για την ανάδειξη παραστατών (εκπροσώπων του λαού που θα αποτελούσαν την Εθνική Συνέλευση).
•    Η Εθνοσυνέλευση έμεινε γνωστή ως Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και ψήφισε το 1ο ελληνικό σύνταγμα, γνωστό ως Σύνταγμα της Επιδαύρου. Ήταν ένα κείμενο επηρεασμένο από την γαλλική επανάσταση, που διακήρυττε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και θέσπιζε το πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας (μοναδική εξαίρεση σε όλη την Ευρώπη, όπου επικρατούσε η βασιλεία !!!).
•    Για να μην ξεσηκώσει την αντίδραση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, η Εθνοσυνέλευση διακήρυξε ότι η επανάσταση ήταν εθνική και δεν είχε κοινωνικοανατρεπτικές προθέσεις.
•     Τέλος, η διοίκηση θα αποτελούταν από 2 σώματα με ετήσια θητεία :                                               το Εκτελεστικό (κυβέρνηση) με πέντε μέλη και πρόεδρο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και                                                                                                                                                                  το Βουλευτικό με 70 μέλη και πρόεδρο τον Δημήτριο Υψηλάντη.                                                         Ωστόσο στο Βουλευτικό πλειοψηφούσαν οι προεστοί κι έτσι το έργο του Υψηλάντη γινόταν πολύ δύσκολο.

Β’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Άστρος, Μάρτιος-Απρίλιος 1823)
•    Εγκρίθηκε μια ελαφρώς τροποποιημένη εκδοχή του Συντάγματος της Επιδαύρου, ο νόμος της Επιδαύρου
•    Καταργήθηκαν οι τοπικοί οργανισμοί και το αξίωμα του αρχιστράτηγου που είχε ο Κολοκοτρώνης
•    Αρχηγός του Εκτελεστικού ορίστηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και του Βουλευτικού ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Το φθινόπωρο του 1823 ξέσπασε πολιτική σύγκρουση που μετά από λίγο εξελίχθηκε σε ένοπλη αναμέτρηση. Οι αιτίες του εμφυλίου :
1.    Από τη μια πλευρά ήταν οι Έλληνες που διέθεταν προεπαναστατικά εξουσία και επιθυμούσαν να την διατηρήσουν (πρόκριτοι, ιεράρχες, Φαναριώτες) και από την άλλη, οι Έλληνες που αναδείχθηκαν πρωταγωνιστές μέσα από τον Αγώνα (οπλαρχηγοί, Φιλικοί).
2.    Ο τρόπος διαχείρισης των δανείων που είχαν συναφθεί με την Αγγλία.
3.    Οι τοπικιστικές διαφορές
4.    Οι προσωπικές φιλοδοξίες
Α’ φάση Εμφυλίου (φθινόπωρο 1823- καλοκαίρι 1824)
Συγκρούστηκαν οι δυο παρατάξεις : οι οπλαρχηγοί και Φιλικοί με αρχηγό τον Κολοκοτρώνη (αντιπρόεδρο του Εκτελεστικού) και οι προεστοί και Φαναριώτες με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο (πρόεδρο του Βουλευτικού). Ο Μαυροκορδάτος εξασφάλισε την υποστήριξη των προεστών της Πελοποννήσου και της Ύδρας και έτσι ο Κολοκοτρώνης υποχώρησε αναγκαστικά.
Β’ φάση Εμφυλίου (Ιούλιος 1824-Ιανουάριος 1825)
Ο Μαυροκορδάτος και οι Υδραίοι συμμάχησαν με τον Ιωάννη Κωλέττη που επηρέαζε πολλούς οπλαρχηγούς της Στερεάς και απέκλεισαν τους Πελοποννήσιους από την εξουσία. Στρατεύματα από τη Στερεά λεηλάτησαν τη βόρεια Πελοπόννησο κι έτσι οι Πελοποννήσιοι αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν. Ο Κολοκοτρώνης και ο Ανδρούτσος φυλακίστηκαν. Ο τελευταίος δολοφονήθηκε στη φυλακή.

Γ’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Επίδαυρος/Τροιζήνα, 1826/άνοιξη 1827)
Αρχικά συγκλήθηκε στην Επίδαυρο, αλλά διέκοψε τις εργασίες της όταν έγινε γνωστή η πτώση του Μεσολογγίου. Ξανάρχισε τις εργασίες της στην Τροιζήνα το 1827 και αποφάσισε :
1.    Κυβερνήτης της Ελλάδας εκλέχθηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας με θητεία 7 ετών
2.    Ψηφίστηκε το Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας που βασιζόταν στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών, διαπνεόταν από φιλελεύθερες ιδέες και ήταν το πιο δημοκρατικό σύνταγμα της εποχής του.

Πηγή:http://skapanefs.blogspot.gr/2012/04/9.html

Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους

https://www.slideshare.net/mavraroda/8-18211827-40301281

Γιατί οι συγκυρίες για την ελληνική επανάσταση ήταν ευνοϊκότερες στην Πελοπόννησο;
1.    Οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν εκεί πυκνότεροι
2.    Δεν υπήρχε τόσο πολύς οθωμανικός στρατός
3.    Από το 1820 ως το 1822 μεγάλο μέρος του οθωμανικού στρατού ήταν απασχολημένο με τον πόλεμο εναντίον του Αλή Πασά της Ηπείρου.
4.    Υπήρχαν εκεί πολλοί Φιλικοί που προετοίμαζαν την επανάσταση.
5.    Υπήρχαν πολλοί κλέφτες
6.    Υπήρχαν πολλά ελληνικά εμπορικά σκάφη εφοδιασμένα με κανόνια
7.    Πολλοί Έλληνες είχαν εμπειρία τόσο στη ξηρά (στρατιώτες στις δυνάμεις του Αλή Πασά και στον αγγλικό στρατό των Επτανήσων), όσο και στη θάλασσα (ναύτες τουρκικού στόλου ή σε εμπορικά πλοία που είτε αντιμετώπιζαν τους πειρατές, είτε ασκούσαν τα ίδια πειρατεία)
8.    Τα ορεινά εδάφη της Πελοποννήσου ευνοούσαν τον κλεφτοπόλεμο.

Πού ξέσπασαν επαναστάσεις το 1821;
Επαναστάσεις ξέσπασαν τον Μάρτιο του 1821 σε διάφορα μέρη της Πελοποννήσου και στη συνέχεια στη Στερεά Ελλάδα, στην Κρήτη, στα νησιά του Αιγαίου, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία και στη Θράκη. Επαναστατικές κινήσεις έγιναν στην Κύπρο και στη Μικρά Ασία.
Στη Μακεδονία και στη Θεσσαλία η επανάσταση έσβησε γρήγορα γιατί οι εκτάσεις ήταν πεδινές και δεν ευνοούσαν τον κλεφτοπόλεμο.
Στη Θράκη, στην Κύπρο και στη Μικρά Ασία η επανάσταση έσβησε γιατί σε αυτές τις περιοχές ο οθωμανικός στρατός έφθασε γρήγορα.
Τελικά, η επανάσταση εδραιώθηκε στην Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα και σε κάποια νησιά του Αιγαίου.

Ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές της επανάστασης;
Ξεχώρισαν οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μάρκος Μπότσαρης στη στεριά και οι Κωνσταντίνος Κανάρης και Ανδρέας Μιαούλης στη θάλασσα. Ηγετικό ρόλο έπαιξαν και δυο γυναίκες : η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους.

Η ΦΑΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΥΧΙΩΝ (1821-1824)
1821
•    Αρχικά οι επαναστάτες περιόρισαν τους Τούρκους στα φρούρια και κατέλαβαν πόλεις της Πελοποννήσου (Καλαμάτα, Πάτρα)
•    Οι οθωμανικές αρχές έκαναν αντίποινα με σφαγές αμάχων στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στη Θράκη, στην Κύπρο και αλλού. Στη διάρκειά τους, απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε’ (10 Απριλίου 1821).
•    Οι Έλληνες οπλαρχηγοί της Στερεάς Ελλάδος (Αθανάσιος Διάκος και Οδυσσέας Ανδρούτσος) πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στα τούρκικα στρατεύματα που κατέβαιναν για να καταπνίξουν την επανάσταση στην Πελοπόννησο.
•    Στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, οι Έλληνες με αρχηγό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη κατέλαβαν την Τριπολιτσά (διοικητικό κέντρο των Τούρκων στην Πελοπόννησο)
•    Τα ελληνικά πλοία παρεμπόδιζαν τις κινήσεις του τουρκικού στόλου και συμμετείχαν στην πολιορκία παραλιακών φρουρίων.

1822
•    Το Πάσχα του 1822 οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Χίο και κατέσφαξαν τον ελληνικό πληθυσμό της (23.000 νεκροί και 47.000 αιχμάλωτοι). Το γεγονός αυτό προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στην Ευρώπη.
•    Ο Κανάρης για να εκδικηθεί ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου.
•    Οι Έλληνες με τον Κολοκοτρώνη διέλυσαν στα Δερβενάκια (Ιούλιος 1822) το στρατό του Δράμαλη που προχωρούσε προς την Τριπολιτσά για να την ανακαταλάβει.

1823
•    Σκοτώθηκε πολεμώντας λίγο έξω από το Καρπενήσι ο Μάρκος Μπότσαρης.

1824
•    Ο σουλτάνος πέτυχε συμφωνία με τον Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου, προσφέροντας αντάλλαγμα για τη βοήθειά του, την Κρήτη και την Πελοπόννησο.
•    Ο αιγυπτιακός στρατός κατέπνιξε την επανάσταση στην Κρήτη και κατέστρεψε την Κάσο.
•    Ο τουρκικός στρατός κατέστρεψε τα Ψαρά
•    Ο ελληνικός στόλος με αρχηγό τον Ανδρέα Μιαούλη νίκησαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στη ναυμαχία του Γέροντα (Αύγουστος 1824)

Η ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΜΨΗΣ (1825-1827)
1825
•    Στις αρχές του έτους ο Ιμπραήμ (θετός γιος του Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου) αποβιβάζεται στην Πελοπόννησο με πολύ καλά οργανωμένο στρατό. Ανακαταλαμβάνει μεγάλο μέρος της Πελοποννήσου χωρίς αντίσταση
•    Ο Παπαφλέσσας αντιμετωπίζει με ηρωισμό στο Μανιάκι τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, αλλά χάνει και σκοτώνεται.
•    Τον Ιούνιο στους Μύλους της Αργολίδας οι Έλληνες με τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και τον Μακρυγιάννη καταφέρνουν να πλήξουν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.
•    Αρχίζει από τον Απρίλιο η πολιορκία του Μεσολογγίου από τους Τούρκους και τους Αιγύπτιους, τόσο από τη στεριά, όσο και από τη θάλασσα.

1826
•    Τον Απρίλιο (τη νύχτα από 10 προς 11 του μηνός) λήγει η πολιορκία του Μεσολογγίου με την ηρωική έξοδο των πολιορκημένων κατοίκων του.
•    Η επανάσταση κινδυνεύει να σβήσει. Μόνο στη Στερεά Ελλάδα πραγματοποιούνται ακόμα επιχειρήσεις με επικεφαλής τον Γεώργιο Καραϊσκάκη.

1827
•    Ο Καραϊσκάκης σκοτώνεται στο Φάληρο τον Απρίλιο του 1827
•    Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την Ακρόπολη της Αθήνας
•    Τον Ιούλιο του 1827 οι Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) αποφασίζουν με τη Συνθήκη του Λονδίνου (6/7/1827) τη δημιουργία ελληνικού κράτου

https://www.slideshare.net/christostsatsouris/ss-71510095

Εργασία στο σπίτι

………………………………………………………………………………………………………………………

Σε ένα άρθρο να αναφερθείτε στους  τρόπους αντιμετώπισης του ρατσισμού (150-200 λέξεις)

• Σωστή εκπαίδευση τ Πυρήνας της τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ιδεώδη,
• Υποχρέωση της πολιτείας, των ΜΜΕ και των πνευματικών ανθρώπων να καταγγέλλουν τα φαινόμενα ρατσισμού
• Αυστηρές κυρώσεις σε όσους παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα
• Εφαρμογή γνήσιας δημοκρατίας  → Εξάλειψη της φτώχειας και των ανισοτήτων.
• Τα λάθη του παρελθόντος, όπως το ολοκαύτωμα των Εβραίων από τον Χίτλερ, να διδάξουν την ανθρωπότητα για τις καταστροφικές συνέπειες του ρατσισμού.

Και ό,τι άλλο σκεφτείτε!

Πρόλογος, ανάπτυξη σε 2 παραγράφους, επίλογος

https://www.slideshare.net/dnima/7-10060319

https://www.youtube.com/watch?v=S8BXyTFtUy0

•    Τί ήταν η Φιλική Εταιρεία;
Ήταν μια μυστική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας με σκοπό την προετοιμασία του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία. Η διαφορά της με τις υπόλοιπες οργανώσεις που είχαν προηγηθεί είναι ότι αυτές έθεταν σαν πρώτο στόχο την παιδεία, ενώ η Φιλική Εταιρεία την επανάσταση. Πρωτεργάτες της ήταν οι Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξάνθος και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος.

•    Ποια ήταν τα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπίσει η Φιλική Εταιρεία;
i.    Ο ελληνισμός ήταν διάσπαρτος σε έναν ευρύ γεωγραφικό χώρο
ii.    Έπρεπε να δράσουν με μεγάλη μυστικότητα για να μη γίνουν αντιληπτοί από την οθωμανική διοίκηση και από τις ευρωπαϊκές απολυταρχίες
iii.    Έπρεπε να υπερνικήσουν τους δισταγμούς των Ελλήνων που είχαν δει προηγούμενες επαναστατικές προσπάθειες να αποτυγχάνουν (Ορλωφικά, Λάμπρος Κατσώνης κλπ.)
iv.    Έπρεπε να κινητοποιήσουν ανθρώπους που προέρχονταν από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και είχαν διαφορετικά κοινωνικά και οικονομικά συμφέροντα.

•    Ποιες ήταν οι ευνοϊκές συνθήκες για τη Φιλική Εταιρεία;
i.    Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αντιμετώπιζε εσωτερικά προβλήματα (Αλή Πασάς)
ii.    Είχαν διαδοθεί οι ιδέες της γαλλικής επανάστασης μεταξύ των Ελλήνων
iii.    Πολλοί Έλληνες ήθελαν τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

•    Πώς λειτουργούσε η Φιλική Εταιρεία;
Η Φιλική Εταιρεία υιοθέτησε την οργάνωση των μυστικών οργανώσεων της Ευρώπης (π.χ. καρμπονάροι). Τα υποψήφια μέλη της δοκιμάζονταν για κάποιο διάστημα και στη συνέχεια εντάσσονταν στην οργάνωση. Ορκίζονταν πίστη και αφοσίωση, ενώ οι παραβάτες τιμωρούνταν με θάνατο. Χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμα και επικοινωνούσαν με κρυπτογραφικό αλφάβητο.

•    Ποιοι ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας;
Μέχρι το 1817-1818 η Φιλική Εταιρεία απευθυνόταν κυρίως σε πλούσιους Έλληνες εμπόρους προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα για την ανάπτυξή της. Λίγοι δέχτηκαν να συμμετάσχουν. Αργότερα η οργάνωση απευθύνθηκε και σε μικρεμπόρους και διανοούμενους με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί γρήγορα. Οι γυναίκες γίνονταν δεκτές στην οργάνωση κατ’ εξαίρεση.

•    Ποια ήταν η ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας;
Η ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας ονομαζόταν Αόρατη Αρχή και παρέμενε μυστική έτσι ώστε να εννοείται ότι ήταν κάποιο ισχυρό πρόσωπο. Οι ιδρυτές της ήθελαν να βρουν κάποιο ηχηρό όνομα που θα ενέπνεε τους συμπατριώτες τους. Αρχικά απευθύνθηκαν στον Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννη Καποδίστρια, που όμως αρνήθηκε θεωρώντας ότι οι συνθήκες δεν ήταν ακόμα ώριμες για επανάσταση. Τελικά η ηγεσία δόθηκε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ανώτερο αξιωματικό του ρωσικού στρατού, που ονομάστηκε Γενικός Επίτροπος της Αρχής.

Η επανάσταση αποφασίστηκε να ξεκινήσει από τις παραδουνάβιες ηγεμονίες :
1)    γιατί εκεί δεν υπήρχε τουρκικός στρατός (λόγω ρωσοτουρκικών συνθηκών)
2)    γιατί βορειότερα υπήρχε ρωσικός στρατός που μπορούσε πιθανόν να βοηθήσει την επανάσταση.
Συμμετείχαν και διάφοροι βαλκάνιοι ηγέτες (π.χ. Ο Σέρβος Καραγεώργεβιτς έγινε μέλος της Φιλικής, αλλά συνελήφθη από τους Τούρκους και εκτελέστηκε, ενώ ο Βλαντιμηρέσκου που ήταν τοπικός ηγέτης στις Ηγεμονίες, συμμετείχε, αλλά μόνο στην αρχή της επανάστασης).

Τα γεγονότα
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ξεκίνησε από τη Ρωσία και μπήκε στις Ηγεμονίες. Στις 24 Φεβρουαρίου 1821 κήρυξε την επανάσταση στο Ιάσιο της Βλαχίας (Ρουμανία). Κυκλοφόρησε φυλλάδια, συγκέντρωσε στρατό και άφηνε να εννοηθεί ότι πίσω από την επανάσταση θα ήταν η Ρωσία.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ :
I.    οι πλούσιοι Έλληνες δεν προσέφεραν χρήματα
II.    η στρατολόγηση δεν ήταν ικανοποιητική
III.    ο τσάρος αποκήρυξε την επανάσταση και δεν έστειλε βοήθεια, αλλά αντίθετα επέτρεψε στον τουρκικό στρατό να μπει στις Ηγεμονίες για να την καταστείλει.
IV.    Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ πιεζόμενος από τον σουλτάνο αφόρισε την επανάσταση.
V.    Ο Βλαντιμηρέσκου θεωρήθηκε προδότης και με εντολή της Φιλικής Εταιρείας εκτελέστηκε
Η πιο κρίσιμη μάχη δόθηκε στο Δραγατσάνι, όπου διακρίθηκε ο Ιερός Λόχος (στρατιωτική μονάδα από εθελοντές σπουδαστές). Ο ελληνικός στρατός ηττήθηκε κι ο Υψηλάντης πέρασε στην Αυστρία, όπου συνελήφθη. Λίγο αργότερα λίγοι Έλληνες πολεμιστές με επικεφαλής τους Γιωργάκη Ολύμπιο και Ιωάννη Φαρμάκη εγκλωβίστηκαν στη μονή Σέκκου. Ο Ολύμπιος αποφάσισε να ανατιναχθεί μαζί με τους συμπολεμιστές του, ενώ ο Φαρμάκης συνελήφθη μετά από δύο εβδομάδες σκληρής αντίστασης και αποκεφαλίστηκε.

Φιλική Εταιρεία