Η Στάση του Νίκα και ο ρόλος της Θεοδώρας

Τα γεγονότα του 532 έχουν μείνει γνωστά στην ιστορία ως η Στάση του Νίκα. Τα επεισόδια στην Κωνσταντινούπολη εξελίχθηκαν σε αληθινή επανάσταση, η πάταξη της οποίας πραγματοποιήθηκε μετά από μεγάλη αιματοχυσία. Η δυσφορία που είχαν προκαλέσει οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις και η βαριά φορολογία καθώς και οι αυθαιρεσίες ορισμένων αξιωματούχων εκφράστηκαν μέσω των δήμων των Πράσινων και των Βένετων στον Ιππόδρομο. Τα συνθήματα εναντίον του αυτοκράτορα και οι μικροσυμπλοκές που ακολούθησαν είχαν σαν αποτέλεσμα τη σύλληψη και τον απαγχονισμό ορισμένων δημοτών. Δύο από τους κατάδικους που γλίτωσαν φυγαδεύτηκαν αναζητώντας άσυλο σε μια εκκλησία. Όταν στις 13 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκαν οι αγώνες στον Ιππόδρομο ο λαός αξίωσε αθώωση των δύο ανδρών. Η άρνηση του Ιουστινιανού προκάλεσε την αντίδρασή τους, που εκδηλώθηκε όχι μόνο με συνθήματα κατά του αυτοκράτορα αλλά και με πυρπόληση κτηρίων της Πρωτεύουσας, ανάμεσα στα οποία και η Αγία Σοφία. Το σύνθημα που τους εμψύχωνε ήταν “Νίκα”, σύνθημα που συνήθως φώναζαν στον ιππόδρομο.
Ο ίδιος ο αυτοκράτορας ήταν παγιδευμένος στο παλάτι, ανίκανος να ελέγξει και να καταστείλει τη στάση. Αφού απομάκρυνε από το παλάτι τους αξιωματούχους εκείνους, από τους οποίους φοβόταν ότι διέτρεχε κίνδυνο πραξικοπήματος, προσπάθησε, μάταια, εμφανιζόμενος στον Ιππόδρομο να μιλήσει στο οργισμένο πλήθος.
Επαναστατημένοι πολίτες μετέφεραν τον Υπάτιο, ανιψιό του Αναστάσιου, στον Ιππόδρομο και τον ανακήρυξαν αυτοκράτορα. Ο Ιουστινιανός ετοιμαζόταν να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη, όταν την απόφασή του ανέτρεψε η Θεοδώρα με τη δυναμική παρέμβαση και το λόγο της. Τους είπε: «Και τη στιγμή που δεν θα απόμενε άλλη σωτηρία από τη φυγή, εγώ δε θα ήθελα να φύγω. Αυτοί που φόρεσαν κάποτε το στέμμα δεν πρέπει ποτέ να ζουν ύστερα από το χαμό του. Ποτέ δεν θα δω την ημέρα που θα πάψουν να με χαιρετούν με τον τίτλο της αυτοκράτειρας. Αν εσύ Καίσαρ θέλεις να φύγεις, μπορείς να το κάνεις. Χρήματα έχεις, τα καράβια είναι έτοιμα, η θάλασσα είναι ανοιχτή. Όσο για μένα θα μείνω. Μ’ αρέσει αυτή η παλιά παροιμία που λέει πως: καλός τάφος είναι αυτός στην πορφύρα».(Ch.Diehl : “Βυζαντινές Μορφές”).

Οι στρατηγοί Bελισάριος και Μούνδος, καταστρώνοντας σχέδιο και στέλνοντας δικούς τους ανθρώπους να αναμιχθούν στο πλήθος και να προκαλέσουν τη διάσπασή του, αποφάσισαν να καταστείλουν την επανάσταση. Ακολούθησε μεγάλη σφαγή του συγκεντρωμένου πλήθους στον Ιππόδρομο, που ανέρχεται όπως πιστεύεται στις 30.000 ανθρώπους. Την επόμενη ημέρα ο Υπάτιος εκτελέστηκε. Η εξέγερση έλαβε τέλος ύστερα από έξι ημέρες. Η καταστολή της σήμανε την ενίσχυση της εξουσίας και της δύναμης του Ιουστινιανού.

Πηγές: http://ecopana.wordpress.com & Ch.Diehl : “Βυζαντινές Μορφές”, εκδ. Μπεργαδη, Αθήνα 1969

Ερωτήσεις

1. Για ποιο λόγο συγκεντρωνόταν ο λαός στον Ιππόδρομο;
2. Τι ήταν η στάση του Νίκα και με ποιο ήταν το αποτέλεσμά της;
3. Ποιες ήταν οι συνέπειές της στη δύναμη των δήμων και του αυτοκράτορα Ιουστινιανού;