Ανάλυση

• ‘Η Φλογέρα του βασιλιά (1910) διαδραματίζεται στο Βυζάντιο.
• Στον «Τρίτο Λόγο» ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος κατεβαίνει νικητής από τη Μακεδονία στην Αθήνα, για να προσκυνήσει την Παναγία την Αθηνιώτισσα στον Παρθενώνα.
•  O ποιητής συνθέτει, με αυτή την αφορμή, ένα λυρικό ύμνο στον αρχαίο ναό της ομορφιάς και του ελεύθερου πνεύματος.  Η έμπνευση της είναι αποτέλεσμα και του ανανεωμένου τότε ενδιαφέροντος για το Βυζαντινή Αυτοκρατορία, αλλά κυρίως του μακεδονικού αγώνα.
• ΘΕΜΑ: Ο Παρθενώνας, σύμβολο της απόλυτης ομορφιάς, είναι δημιούργημα ελεύθερων και δημοκρατικών ανθρώπων. Κάθε άνθρωπος-προσκυνητής του θα επιστρέφει στον Παρθενώνα, για να νιώθει το ξανάνιωμα του κόσμου.

1. Τίτλοι αποσπασμάτων

α: Ο Παρθενώνας ως παγκόσμιο σύμβολο υψηλής τέχνης και απόλυτης ομορφιάς.

β: Ο Παρθενώνας ως έκφραση του μέτρου και ως καλλιτεχνικό δημιούργημα ελεύθερων ανθρώπων.

γ: Ο Παρθενώνας ως πηγή για την αναβάπτιση των ανθρώπων στην απόλυτη ομορφιά.

1. Γλώσσα του ποιητικού κειμένου:

Η γλώσσα είναι πλούσια δημοτική, με εξαιρετική επεξεργασία. Το ποίημα γράφτηκε την εποχή που ο Παλαμάς και η γενιά του 1880 έκαναν αγώνες για την καθιέρωση της δημοτικής στην ποίηση. Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα της γλώσσας των αποσπασμάτων είναι η χρήση ποιητικών λέξεων πολλές από τις οποίες είναι νεόπλαστες ή εκφραστικά σύνθετα: τρίσβαθα, γνέφια (σύννεφα), ερμοτόπι (τόπος της ερήμου), θρασιά (θρασύτητα), ανθρωπόμορφα, αιματοπότη, αδιαφόρευτα (χωρίς διάκριση, σε όλα το ίδιο), ερωτευτής.

ΥΦΟΣ

Είναι υψηλό ,μεγαλόπρεπο καθώς ταιριάζει σε έναν ύμνο. Η χρήση του δευτέρου  προσώπου βοηθάει σε αυτή τη κατεύθυνση .Ακόμα , η αναφορά σε ονόματα της αρχαιότητας επιβεβαιώνει τη θέση πως ο Παλαμάς συνδέει την  ένδοξη εποχή του Βουλγαροκτόνου με την εποχή συγγραφής του ποιήματος. Εποχή μύχιων πόθων του ελληνισμού, που συνδέονται με την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας.

3. Αντιθέσεις του δεύτερου αποσπάσματος:

α. Ο ανάλαφρος ρυθμός του Παρθενώνα έρχεται σε αντίθεση με το βαρύ όγκο των πυραμίδων

β. Τον Παρθενώνα τον έχτισαν ελεύθεροι άνθρωποι, με την καθοδήγηση εμπνευσμένων καλλιτεχνών, γι΄αυτό εκφράζει τη Δημοκρατία και το Νόμο της Πολιτείας. Αντίθετα, τις πυραμίδες τις έχτισαν δούλοι που υποχρεώνονταν να δουλεύουν κάτω από την αυστηρή επιτήρηση και με την απειλή  της βίας από το δυνάστη που τους έπινε το αίμα.

4. Εκφραστικά μέσα στο δεύτερο απόσπασμα:

α. αντίθεση: βάθος-ύψος(θέμελα-μέτωπο)

β. μεταφορά: θέμελα ριζωμένα (τα θεμέλια δε ριζώνουν)

γ. παρομοιώσεις: σα να τη ΄γγιξαν…, σαν πυραμίδας κολοσσός

δ. εκφραστικά σύνθετα: τρίσβαθα, ερμοτόπι

ε. συνεκδοχή: κρατάν εσέ…των Ολυμπίων τα χέρια(οι Ολύμπιοι με τα χέρια τους)

στ. εικόνα: οι θεοί καθώς κρατάνε στα χέρια τους ανάλαφρα τον Παρθενώνα

ζ. υπερβολή: στ΄απέραντα που μάτι δε τη φτάνει

• ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ
• •Πρόκειται για ένα λυρικό ποίημα.

  •Προβάλλεται ο ναός της Αθηνάς ως σύμβολο της ακμής του ελληνικού πνεύματος, το οποίο υμνείται ως ανώτερο κάθε άλλου ανθρώπινου επιτεύγματος.

Νοηματικά κέντρα

Η υψηλή τέχνη και η αρμονία της κλασικής αρχαιότητας.

Η δυναμική ενός συμβόλου για τον ελληνισμό και για την ανθρωπότητα

Ερμηνευτικές ερωτήσεις προσπέλασης

®     Ποια εικόνα αντικρίζει ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος ερχόμενος στην Αθήνα;

®     Ποιο πρόσωπο κυριαρχεί στην αφήγηση και γιατί;

®     Ποια στοιχεία αποδεικνύουν ότι πρόκειται για λυρικό ποίημα;

®     Ο Παρθενώνας είναι κορυφαίο μνημείο τέχνης . Εντοπίστε τα στοιχεία που το επιβεβαιώνουν.

®     Ποιες αντιθέσεις εντοπίζετε στη δεύτερη ενότητα και τι εξυπηρετούν;

®     Για ποιο λόγο ορισμένες λέξεις είναι με κεφαλαίο .

®     Γιατί ο Παρθενώνας δεν αποτελεί πολιτιστικό μονοπώλιο  της Ελλάδας;

®     Πώς αντιλαμβάνεστε τους δύο τελευταίους στίχους του τρίτου αποσπάσματος;

Τετραπλή ανάγνωση

®     Σημασία: τι λέει το ποίημα; Ποια θέματα προσεγγίζει; Ποιες πληροφορίες μεταφέρουν οι λέξεις;

®     Συναίσθημα: ποια η στάση του ποιητή απέναντι σε  αυτό για το οποίο μιλάει .Ποιά μέσα χρησιμοποιεί;

®     Τόνος; Ανιχνεύετε κάποια στάση του ποιητή απέναντι στον αναγνώστη ή τον ακροατή; (σαρκασμός, ειρωνεία, έπαρση, διδακτισμός, προτρεπτικός, αφηγηματικός)

®     Πρόθεση: Ποια είναι η πρόθεση του ποιητή; Ποια εντύπωση θέλει να πετύχει;

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ